Bivša SFRJ: Slovenija i Crna Gora jedine uvećale broj stanovnika

Na prostoru države koja se nekada prostirala od Vardara pa do Triglava danas živi oko dva i po miliona ljudi manje nego 1991. godine, kada je počeo raspad SFRJ. Najveći gubitak stanovništva pretrpela je Bosna i Hercegovina, zemlja u kojoj je svaki treći brak bio mešovit – na prostoru Republike Srpske i Federacije BiH danas živi čak 922.823 stanovnika manje nego 1991. godine. Iako se na teritoriji Srbije nije vodio građanski rat, naša zemlja je siromašnija za čak 801.949 stanovnika. Negativni prirodni priraštaj i iseljavanje proizveli su isti efekat kao i bombe.

U Srbiji danas živi manje od sedam miliona ljudi, govore podaci Republičkog zavoda za statistiku, koji svedoče da u novijoj istoriji nikada nije živelo manje stanovnika nego danas.

Hrvatska je dobila nezavisnost, ali je izgubila ljude – u ovoj državi danas živi 658.565 stanovnika manje nego 1991. godine. Tamošnji političari upozoravaju da je broj stanovnika pao ispod četiri miliona, a demografi ističu da svakoga dana ovu zemlju napusti 180 ljudi.

Mada statistika svedoči da u Sloveniji danas živi oko 100.000 ljudi više nego početkom devedesetih, demografi ovaj podatak tumače u svetlu činjenice da u najrazvijeniju zemlju regiona već godinama emigrira visokokvalifikovana, ali i niskokvalifikovana radna snaga – i lekari i zidari iz svih bivših republika SFRJ.

Iako Kosovo ima najveći prirodni priraštaj u Evropi, broj rođenih beba u ovom regionu pada iz godine u godinu, a raste broj mladih koji trbuhom za kruhom odlaze put zapadne Evrope. Ako tome dodamo i veliki broj izbeglih s Kosova, jasno je zbog čega u ovom regionu danas živi čak 157.690 stanovnika manje nego 1991. godine.

„Gotovo sve bivše republike SFRJ danas imaju negativni prirodni priraštaj – u njima više ljudi umire nego što se rađa. Statistika takođe svedoči da je u Srbiji definitivno najniži prirodni priraštaj u odnosu na sve bivše jugoslovenske republike. Od 169 opština u Srbiji samo šest njih je tokom prethodne godine imalo pozitivni prirodni priraštaj – Novi Pazar, Bujanovac, Sjenica, Novi Sad, Preševo i Tutin, a to su, s izuzetkom najvećeg vojvođanskog grada, opštine sa značajnijim udelom bošnjačkog, odnosno albanskog stanovništva”, ističe dr Aleksandar Knežević, docent na Odseku za demografiju Geografskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.

On kaže da brojke Republičkog zavoda za statistiku svedoče da je prošle godine Srbija izgubila 37.000 stanovnika. Kosovo je, prema podacima Agencije za statistiku Kosova, dobilo 20.406 stanovnika.

Danas u Sloveniji živi oko 100.000 ljudi više nego početkom devedesetih, ali taj „višak” ljudi nije rezultat pozitivnog prirodnog priraštaja, već doseljavanja stanovništva, pretežno iz BiH i Srbije. Za razliku od Hrvata koji masovno emigriraju u zemlje EU, Slovenci se ne iseljavaju u većoj meri jer za to, budimo iskreni, nemaju ni razloga. Slovenija je sačuvala status najrazvijenije zemlje regiona – mreža naselja izgrađena je još u vreme Habzburške monarhije, odnosno pre tog perioda. Svako selo ima neophodnu infrastrukturu, a kvalitet života u ruralnim krajevima ne razlikuje se mnogo od svakodnevice u Ljubljani.

Iako je Hrvatska ostvarila svoj hiljadugodišnji san o nezavisnosti, hrvatski demografi procenjuju da se iz nje iselilo čak 23 puta više ljudi nego što ih je poginulo u tzv. domovinskom ratu 1991–1995. godine. Do prvog većeg egzodusa posle rata dolazi nakon 2013. godine, kada Hrvatska ulazi u Evropsku uniju – statističari kažu da se samo u Nemačku tokom 2017. godine iselilo 56.265 ljudi – sedam puta više nego 2012. godine. Osim iseljavanja, plač beba u porodilištima je sve tiši, a apeli političara da se prestane s iseljavanjem i počne s rađanjem sve glasniji. Cinici kažu da će se zbog ovako katastrofalne demografske situacije Hrvati poželeti Srba, kojih je 1991. godine bilo 12 odsto u ukupnom stanovništvu, a danas ih je svega 4,36 procenata.

„Bosna i Hercegovina je pretrpela najveće ratne gubitke – procene govore da je oko 100.000 osoba poginulo, a danas zabrinjavaju cifre o iseljavanju mladih koji hrle u zemlje zapadne Evrope”, konstatuje naš sagovornik.

S obzirom na to da je u Makedoniji došlo do bojkota popisa stanovništva 2011. godine od strane Albanaca, ne postoje egzaktne cifre o broju stanovnika u ovoj zemlji. Demografi podsećaju da Albanci, koji čine 20–25 odsto stanovništva Makedonije, podižu prirodni priraštaj ove zemlje.

Kada posmatramo vitalnu statistiku u regionu, vidimo da još uvek najviše vrednosti prirodnog priraštaja beleže ona područja u kojima je većinsko albansko i bošnjačko stanovništvo. Međutim, treba reći da i Bosanke i Albanke prolaze kroz proces demografske tranzicije – sele se iz sela u gradove i rađaju manje dece u odnosu na njihove majke i bake.

Primera radi, Kosovo je do 1999. godine imalo najvišu stopu nataliteta u Evropi, a otkako su međunarodne snage prisutne u ovoj pokrajini, broj beba smanjen je gotovo za trećinu.

Politika