Srbija na samom dnu Evrope

Sa BDP-om po glavi stanovnika merenim paritetom kupovne moći (PPP) od 15.941 dolara Srbija se nalazi tik iznad najsiromašnijih zemalja u Evropi Moldavije, Ukrajine, Albanije i Bosne i Hercegovine.

Paritet kupovne moći uzima u obzir razlike u cenama između zemalja, pa se tako u manje razvijenim zemljama za jedan dolar (koji se uzima kao jedinica mere) može kupiti više robe i usluga nego u razvijenim zemljama u kojima su cene više. Otuda je bruto domaći proizvod po glavi stanovnika u Srbiji u 2017. iznosio 5.900 dolara, a BDP po glavi stanovnika po paritetu kupovne moći je bio 2,5 puta veći. Nažalost, to nam nije pomoglo da se popnemo više na lestvici evropskih zemalja po bogatstvu. Još lošije stojimo ukoliko uključimo BDP Kosova, jer nam tada prosek opada na 13.000 dolara po stanovniku mereno paritetom kupovne moći.

Najbogatija zemlja Evrope je prema proračunu Miloša Popovića, istraživača na Kolumbija univerzitetu, Luksemburg na čijeg svakog stanovnika dolazi BDP PPP od 111.000 dolara. Luksemburg je izuzetak i zato što u njemu radi veliki broj rezidenata drugih zemalja koji doprinose pravljenju luksemburškog BDP-a, ali ne ulaze u raspodelu tog BDP-a po stanovniku. Nakon Luksemburga najbogatija zemlja Evrope je Irska. Skoro neverovatno je da nekada član ozloglašenog kluba PIGS (Portugal, Ireland, Greece, Spain) danas ima BDP po glavi stanovnika kupovne moći 80.000 dolara. To je više čak i od bogate naftom Norveške koja ima BDP PPP po stanovniku od 74.000 dolara ili Švajcarske sa 63.000 dolara.

Gledajući kartu Evrope istinita je izreka „što južnije to tužnije“, ali je još uočljiviji rast siromaštva kako se ide na istok. Ubedljivo najsiromašnija zemlja Evrope je Moldavija sa svega 6.000 dolara BDP PPP po stanovniku, dok je ako se isključi uticaj cena, njihov BDP po glavi svega 2.279 dolara. Odmah iznad njih je Ukrajina sa 9.000 BDP PPP, a onda dolaze na red zemlje tzv. Zapadnog Balkana, odnosno pet zemalja koje čekaju u predvorju Evropske unije. Tu su na dnu Albanija i BiH sa po 13.000 dolara po glavi stanovnika, zatim Srbija sa 15.900, Makedonija sa 16.000 dolara i Crna Gora sa 19.000 dolara BDP PPP po stanovniku.

Ovo je u skladu sa analizom koja je pre nekoliko dana objavljena na Evrostatu, a koja je obuhvatila poređenje BDP-a evropskih zemalja, kao i cena u njima. Naime, u 2017. godini BDP po stanovniku Srbije bio je na svega 37 odsto proseka Evropske unije, odnosno 63 odsto manji od proseka. Recimo, Italija se nalazi četiri procenta ispod, a Francuska pet procenata iznad proseka 28 zemalja EU. Samo Albanija koja je na 29 odsto proseka EU i BiH na 32 odsto proseka su ispod Srbije, mada analiza Eurostata nije uzela u obzir Ukrajinu i Moldaviju.

Ono što je najmanje ohrabrujuće u ovoj analizi koja inače obuhvata četvorogodišnji period od 2014. do 2017. godine je što se nismo pomerili ni makac u odnosu na prosek. U ovom periodu najviše je napredovala Rumunija sa 59 na 63 odsto proseka EU, a napredovali su čak i Hrvatska i Bugarska za po dva procentna poena.

I dok nam je BDP na 37 odsto EU proseka sa cenama smo nešto „konkurentniji“. Naime nivo cena u Srbiji u 2017. godini nalazio se na nivou od 46 odsto proseka EU. Tu smo na nivou Albanije i Turske, a recimo skuplji nego u Bugarskoj koja je na 44 odsto EU proseka. S druge strane najskuplji život je u Danskoj u kojoj je nivo cena čak 41 odsto veći od proseka EU.

Vladimir Gligorov, ekonomista u Bečkom institutu za međunarodne ekonomske studije u izjavi za Danas ističe da BDP po glavi stanovnika po kupovnoj snazi u Srbiji stagnira u odnosu na 28 zemalja EU još od 2008, kao uostalom i prosečni BDP za taj period.

„Što se kupovne moći tiče, slično je u Bosni i Hercegovini, dok je u Makedoniji i pogotovo u Crnoj Gori vidljivo približavanje kupovne moći onoj u EU. To je još više slučaj sa Bugarskom i Rumunijom i usklađeno je sa bržim privrednim rastom nego u Srbiji. Tako da stagnantni rast što je srpski slučaj, ide uz stagnatnu kupovnu moć“, objašnjava Gligorov.

Danas