Prethodni članak
Gura li EU države Zapadnog Balkana u „zagrljaj“ Rusije?
Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES) iz Ljubljane, Slovenija, pripremio je analizu aktualne političke situacije na Zapadnom Balkanu povodom održavanja vrha EU u Briselu 17. i 18. oktobra 2019. godine, na kojem će se odlučivati o određivanju datuma za početak pregovora Republike Severne Makedonije i Republike Albanije za članstvo u EU. Iz opširne analize „Zapadni Balkan 2019: Gura li EU države Zapadnog Balkana u ‘zagrljaj’ Rusije?“ izdvajamo najvažnije i najzanimljivije delove.
Zapadni Balkan 2019:
Redovni jesenski vrh Evropske unije (EU) održaće se 17. i 18. oktobra 2019. godine u Briselu. Iako je važnost susreta čelnika EU usmerena ka izlasku Velike Britanije iz članstva u EU (Brexit) 31. oktobra 2019. godine, na Zapadnom Balkanu su u iščekivanju da Republika Severna Makedonija i Republika Albanija dobiju datum za početak pregovora sa EU.
EU je nastala kao mirovni projekt posle završetka 2. svetskog rata i omogućila je, da se u Evropi osigura trajan mir i dugoročna stabilnost. U nedavnoj prošlosti u regiji Zapadnog Balkana vođeno je nekoliko ratova. Zbog toga je uspostavljen krhki mir i privremena stabilnost.
Analitičari smatraju, da čelnici EU moraju biti svesni činjenice, da ukoliko žele da se mirovni projekt EU nastavi u Evropi potrebno ga je implementirati na države Zapadnog Balkana, jer bi se kroz članstvo u EU osiguralo, da države te regije osiguraju trajan mir i dugoročnu stabilnost. Sve dok EU ima nestabilnu regiju Zapadnog Balkana neće se moći baviti ključnim pitanjima i dugoročnim strateškim pozicioniranjem u međunarodnim okvirima.
Zapadni Balkan najbliži „zagrljaju“ Rusije
Evropski čelnici često izražavaju podršku Zapadnom Balkanu i njegovom evroatlantskom putu izražavajući zabrinutost zbog uticaja pojedinih država u regiji, pre svega Rusije, Kine i Turske. EU svojom politikom (ne)proširenja faktički gura u „zagrljaj“ Rusije države Zapadnog Balkana, da bi kasnije te iste zemlje optužila za tesne veze i saradnju sa Rusijom. Međutim, zabrinutost čelnika EU za Zapadnim Balkanom u stvarnosti je potpuno drugačiji. Naime, pojedine države članice EU postavljaju uvek nove uslove odnosno kriterije za članstvo za države Zapadnog Balkana. Iako eksperti upozoravaju, da već sada 15 država članica EU ne bi moglo u potpunosti ispuniti uslove za članstvo, koji se traže od država Zapadnog Balkana. Pri tome se navodi kako su Bugarska i Rumunija primljene u članstvo, ali nedavno i Hrvatska, kojima su pogledali „kroz prste“ prilikom njihovog punopravnog učlanjena. Čak je 2004. godine u punopravno članstvo primljeno 9,5 država, jer je primljena samo polovina Kipra. Navode se i francuska pokrajina Korzika i italijanska pokrajina Sicilija u kojima regulativa EU ni izbliza ne funkcionira kako to zahtevaju EU standardi, propisi i direktive.
(Ne)delovanje EU je najilustrativnije na primjeru dijaloga između zvaničnog Beograda i Prištine o normalizaciji odnosa u kojem je EU posrednik. Iako je tzv. Briselski sporazum o vođenju dijaloga potpisan 19. aprila 2013. godine, dijalog je prekinut i neizvesna je njegova sudbina. Dijalog je vođen netransparentno, dok na drugoj strani EU često poziva države Zapadnog Balkana na transparentnost, a sama je često netransparentna. To se pokazalo i kod slučajeva utaje poreza za pojedine transnacionalne kompanije, a koje su se dešavale u Luxembourgu u vreme kada je premijer te države bio upravo sadašnji predsednik Evropske komisije Jean-Cloud Juncker (EPP). Brojni su primeri netransparentnosti i neprihvatljive uloge EU.
(Ne)delovanje EU je najilustrativnije na primjeru dijaloga između zvaničnog Beograda i Prištine o normalizaciji odnosa u kojem je EU posrednik. Iako je tzv. Briselski sporazum o vođenju dijaloga potpisan 19. aprila 2013. godine, dijalog je prekinut i neizvesna je njegova sudbina. Dijalog je vođen netransparentno, dok na drugoj strani EU često poziva države Zapadnog Balkana na transparentnost, a sama je često netransparentna. To se pokazalo i kod slučajeva utaje poreza za pojedine transnacionalne kompanije, a koje su se dešavale u Luxembourgu u vreme kada je premijer te države bio upravo sadašnji predsednik Evropske komisije Jean-Cloud Juncker (EPP). Brojni su primeri netransparentnosti i neprihvatljive uloge EU.
Hrvatska je tipičan primer neevropskog ponašanja. Naime, Hrvatska ne poštuje odluke međunarodnog arbitražnog suda u vezi graničnog spora sa Slovenijom. Također, Republika Hrvatska ne poštuje odluku Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične sudove za zločine počinjene na području bivše Jugoslavije (MICT), kojom su pojedini visoki čelnici Hrvatske i Hrvatske demokratske zajednice (HDZ) pravosnažno osuđeni za sudelovanje u Udruženom zločinačkom poduhvatu prema Bosni i Hercegovini. HDZ je politička stranka, kojoj se sudi na Županijskom sudu u Zagrebu. Pri tome je potrebno dodati činjenicu, da se položaj srpske zajednice u Hrvatskoj naglo pogoršao posle ulaska Hrvatske u punopravno članstvo EU. Srpska zajednica je bila kooperativna i važan faktor, koji je doprinio da Hrvatska postane članica EU. U Hrvatskoj se odvija revizija događaja iz 2. svetskog rata prema kojoj se fašističke i kolaboracionističke snage pokušavaju rehabilitovati i predstaviti kao antifašističke. Pri tome je od velike važnosti položaj Jevrejske zajednice, koja još uvijek nije rešila pitanje povrata oduzete imovine. Upravo je revizija istorije doprinela, da Jevrejska zajednica i druga antifašistička udruženja samostalno odnosno odvojeno obeležavaju godišnjicu oslobađanja iz ustaškog logora Jasenovac bez sudelovanja čelništva hrvatske države. Pri tome su zapaženi (pro)fašistički nastupi i govori aktualne predsednice Republike Hrvatske Kolinde Grabar-Kitarović (HDZ) i njeno otvoreno mešanje u unutrašnje stvari u susednoj Bosni i Hercegovini.
Hrvatska, kao članica EU i NATO-a, nema rešena granična pitanja ni sa jednim susedom izuzev Mađarske, pošto je državnu granicu sa njom nasledila od bivše SFRJ.Republika Hrvatska će 1. januara/siječnja 2020. godine predsedavati Većem Evropske unije. U fokusu njenog predsedavanja biće i Zapadni Balkan na kojem je u konfliktu skoro sa svim državama. Tako Hrvatska ne priznaje legalan i legitiman izbor Hrvata Željka Komšića (DF) za člana Predsedništva Bosne i Hercegovine iz reda hrvatskog naroda samo zato što nije izabran njen favorit predsednik HDZBiH kontraverzni Dragan Čović (HDZBiH). Komšić je izabran na osnovu istog izbornog zakona na osnovu kojeg je prethodno izabran i Čović. Postala je konstanta, da zvaničnici Hrvatske zloupotrebljavaju članstvo te države u EU i NATO kada su u pitanju Bosna i Hercegovina ali i Republika Srbija, a očekuje se uskoro da će to početi raditi i u Veću Evrope (CoE), jer je generalna sekretarka Veća Evrope Marija Pejčinović Burić (HDZ), bivša ministarka spoljnih poslova Hrvatske.
Analitičari smatraju, da je zabrinjavajuća činjenica, da institucije EU i NATO-a nisu reagovali na ponašanje Hrvatske kada je u pitanju Bosna i Hercegovina i Srbija, jer se radi o eklatantnoj zloupotrebi članstva u EU i NATO-a. U Hrvatskoj su svoje utočište pronašli i brojni ratni zločinci, koji su pravosnažno presuđeni u Bosni i Hercegovini, dok hrvatske tajne službe maltretiraju građane Bosne i Hercegovine kada se nalaze na njenoj teritoriji. Hrvatska policija nehumano se ophodi prema migrantima (prebijanja, mučenja) i vrši nelegalnu readmisiju migranata sa svoga teritorija u BiH na što su već upozorile organizacije za ljudska prava. Hrvatska snažno gradi svoje odnose sa Rusijom usprkos uvedenim sankcijama EU prema Rusiji. Hrvatskoj će biti potrebna pomoć, da su suoči i prevaziđe izazove i situaciju u kojoj se našla. Ukoliko želi da njeno predsedavanje EU, barem što se tiče Zapadnog Balkana, ne bude unapred osuđeno na propast, trebaće pomoć EU ali i država regije, jer su dosadašnja iskustva pokazala da su upravo najteža „suočavanja sa samim sobom“.
_________________________________________________________
