Problem koji se ne sme ignorisati

Tokom nekoliko poslednjih decenija vršnjačko nasilje je se sve češće navodi kao jedan od glavnih problema sa kojima se suočavaju mladi u Srbiji, porodice, obrazovne i pravosudne institucije. Prema podacima dostupnim na sajtu UNICEF-a (Dečiji fond Ujedinjenih nacija) u Srbiji, oko 65 odsto učenika i učenica je bar jednom doživelo nasilje, a 22 odsto prijavljuje učestalo vršnjačko nasilje. Dok je 70 odsto dečaka i 68 odsto devojčica (od 6. do 8. razreda) doživelo rodno zasnovano nasilje u školi, što prema oceni stručnjaka predstavlja više nego alarmantan podatak.

– Nasilje se definiše kao svaki oblik jedanput učinjenog ili ponovljenog verbalnog ili neverbalnog ponašanja koje ima za posledicu stvarno ili potencijalno ugrožavanje zdravlja, razvoja i dostojanstva dece – učenika. Vršnjačko zlostavljanje je vid agresivnog ponašanja među decom i omladinom iste ili slične životne dobi, a ispoljava se na različite načine i može trajno da ostavi posledice. Prema vrsti nasilje se deli na: fizičko, emocionalno – psihičko, socijalno, seksualno, ekonomsko, elektronsko-informaciono nasilje. Uzroci nasilnog ponašanja su mnogobrojni i sve češća tema istraživanja psihologa, ali se kao stožer postavlja porodica i odnosi u porodici. Dečija psihologija tvrdi da su razvoj i vaspitanje dece međusobno zavisni – navodi u stručnom radu Vršnjačko zlostavljanje i psihijatrijski aspekti dr Ljiljana Stanimirović koja se u šabačkoj Opštoj bolnici „Dr Laza K. Lazarević“ bavi adolescentskom psihijatrijom

Smrt  sedamnaestogodišnjaka u severnobanatskom mestu Novi Kneževac u koga su pretukla četvorica njegovih vršnjaka samo je jedan od primera drastičnih posledica vršnjačkog nasilje, a što na drugoj strani nameće pitanje ima li srpsko društvo adekvatan odgovor na eskalaciju ovog problema. Naime prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, od 2013. godine do sredine 2018. godine, u Srbiji je zabeleženo 50 slučajeva ubistava čiji su počinioci maloletnici. Osim smrti sedamnaestogodišnjaka u Novom Kneževcu, još jedan slučaj vršnjačkog nasilja uznemirio javnost: reč je o snimku nasilja u kojem učenica jedne škole u beogradskoj gradskoj opštini Barajevo, uz pomoć još jedne vršnjakinje, maltretira drugu učenicu.

Prema oceni psihologa, sociologa i pedagoga da bi se stepen vršnjačog nasilja smanjio ključni faktor predstavlja razumevanje njegove ozbiljnosti, uzroka i posledica od strane društvene zajednice koja mora da jednom za svagda raščisti sa tim  da vršnjačkog nasilja nisu žrtve nisu samo ubijeni ljudi, već da je problem daleko širi.        

– Ne pričamo mi samo o ubijenim ljudima, već i o njihovim porodicama, o porodicama onih koji su počinili ta krivična dela. Ukoliko te mlade osobe koje su osumnjičene tretiramo po principu – baš nas briga za njih samo da pravda bude zadovoljena i da odu u zatvor, postižemo to da će taj problem da se ponavlja. Mi moramo da se bavimo i počiniocima, mladima, pre nego što se zločin desi. Problem je i u slaboj saradnji između institucija, to izostaje – upozorava psihološkinja Ida Bokan.

Kao jedan od razloga agresivnosti kod mladih kao sve češći uzrok navodi se izostanak roditeljske brige i pažnje, odnosno odsustvo roditelja iz kuće. Drugim rečim većina stručnjaka, kada je reč o vršnjačkom nasilju slaže se u oceni da su devijantna ponašanja i pojačana agresivnost kod mladih direktna posledica stanja u društvu, kao i činjenice da su deca sve više upućena na trećeg roditelja, to jest na kompjuter i televizor.

– Roditelji su obično prezaposleni i imaju sve manje vremena za decu, sve manje kontakata sa njima, i taj manjak razgovora i manjak druženja stvara frustraciju kod dece i povećanu agresivnost. Prema našim podacima, deca provode i po šest sati pred kompjuterom. Ako su više od pola dana u školi, a šest sati sa kompjuterom, njihov socijalni život ne postoji – napominje psihološkinja Aleksandra Radulović.

Kada se govori o porastu vršnjačkog nasilja osim u porodici njegove uzroke treba tražiti i u promociji negativnih vrednosti u društvu kroz medije. Naime kako upozoravaju stručnjaci uticaj medija koji propagiraju ličnosti koje i nisu baš pogodne da budu idoli je veliki, a deca se tim ličnostima dive i često imitiraju njihovo ponašanje. Na žalost, u poremećenom sistemu vrednosti roditeljska briga o deci i njihovom vaspitanju ponekad ima drastične posledice, jer kako navode sociolozi, psiholozi i pedagozi, žrtve ovog vršnjačkog nasilja su uglavnom mirna i povučena deca, manje-više lepo vaspitana.

Nasilje se definiše kao svaki oblik jedanput učinjenog ili ponovljenog verbalnog ili neverbalnog ponašanja koje ima za posledicu stvarno ili potencijalno ugrožavanje zdravlja, razvoja i dostojanstva dece – učenika. Vršnjačko zlostavljanje je vid agresivnog ponašanja među decom i omladinom iste ili slične životne dobi, a ispoljava se na različite načine i može trajno da ostavi posledice. Prema vrsti nasilje se deli na: fizičko, emocionalno – psihičko, socijalno, seksualno, ekonomsko, elektronsko-informaciono nasilje. Uzroci nasilnog ponašanja su mnogobrojnii sve češća tema istraživanja psihologa, ali se kao stožer postavlja porodica i odnosi u porodici. Dečija psihologija tvrdi da surazvoj i vaspitanje dece međusobno zavisni.

Projekat „Vršnjačko nasilje, prevencija, uzroci i posledice“ sufinansiran je kroz javni konkurs grada Čačka. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.

_________________________________________________________________