Socijalni činioci vršnjačkog nasilja

Većina psihologa i pedagoga slaže se u stavu da najčešče činioce koji utiču na pojavu vršnjačkog nasilja čine porodični odnosi, karakteristike samog deteta, i uticaj i činioci šireg okruženja, na prvom mestu škole, u kojem se odvija razvoj i život deteta.

– Među činiocima od značaja za pojavu vršnjačkog nasilja izdvojili su se: iskustvo nasilja u porodici; hladni i kažnjavajući vaspitni stil roditelja; odrastanje samo sa jednim roditeljem; niži obrazovni i socio-ekonomski status porodice; stanovanje u urbanoj sredini. Novija istraživanja skreću pažnju da se vršnjačko nasilje često začinje u porodici kao nasilje među braćom i sestrama. Na drugoj strani preterano zaštićivanje deteta od strane roditelja, takozvano „helikopter roditeljstvo“ takođe ima nepovoljan efekat i može “gurnuti” dete u ulogu žrtve. Roditelji koji stalno bdiju nad detetom i koji intervenišu svaki put kada se dete nađe u situaciji i najmanjeg konflikta sa vršnjacima, onemogućavaju svom detetu da nauči kako da postupa u situcijama konflikta i samostalno ih razrešava. Kada se zlostavljanje u školi desi, ti roditelji odmah uporno zovu školu, druge roditelje, prave galamu, zakazuju sastanke, „isteruju stvari na čistinu“ i slično, čime još više pogoršavaju situaciju i položaj svog deteta u grupi – objašnjavaju profesor  dr Veronika Išpanović, dr Ivana Stevanović  i Biljana Lajović autorke publikacije O vršnjačkom nasilju iz različitih uglova

Mnoga istraživanja ukazuju da su deca sa određenim ličnim karakteristikama, kao što su fizički izgled ili neki mentalni poremećaj (zaostajanje u intelektualnom razvoju, hiperkinetični poremećaj i sl.), pod većim rizikom da budu zlostavljana od strane svojih vršnjaka.

– Ova pojava se objašnjava činjenicom da deca sa smetnjama u razvoju u odnosu na decu tipične populacije učestalije ispoljavaju ponašanje koje predstavlja izazov, kao što su napadi besa, agresivno, seksualno neprimereno ili negativističko ponašanje. Međutim, nasilno ponašanje okoline prema ovoj deci se ne može tumačiti isključivo individualnim karakteristikama ove dece nego uzrok ovakvom ponašanju treba tražiti u diskriminatornim stavovima okoline prema deci sa smetnjama u razvoju ili u nedovoljnoj obučenosti zaposlenih da razumeju ponašanje dece sa smetnjama u razvoju i zadovolje njihove potrebe na pravi način. Kada je reč o društvenim i kulturalni činioci savremena saznanja ukazuju da su društvene, kulturalne i situacione determinatne daleko značajnije za pojavu vršnjačkog nasilja nego individualne karakteristike bilo nasilnika bilo žrtve. Diskriminatorni stavovi prema deci iz marginalizovanih društvenih grupa, kao što su deca iz siromašnih porodica, romska ili druga deca diskriminisana po etničkoj pripadnosti, deca sa smetnjama u razvoju, pojačavaju stereotipe i predrasude, vode ka stigmatizaciji, socijalnom isključivanju i nasilju. Koreni vršnjačkog nasilja koje se dešava u školskom okruženju leže, pre svega, u socijalnim činiocima kao što je klima u školi i široj zajednici, grupne norme, način na koji učenici i nastavnici shvataju nasilje i različite strategije suprotstavljanja nasilju, a tek potom u intrapsihičkim faktorima kao što su individualne karakteristike deteta koje je žrtva nasilja ili nasilnik – zaključuju autorke publikacije O vršnjačkom nasilju iz različitih uglova.

Projekat „Vršnjačko nasilje, prevencija, uzroci i posledice“ sufinansiran je kroz javni konkurs grada Čačka. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.

__________________________________________________________