Penev: Srbija je zemlja staraca

Srbija se u 21. veku, prema svim kriterijumima, našla u grupi demografski najstarijih zemalja Evrope i sveta. Početkom 2020. godine više nego svaki peti stanovnik Srbije bio je stariji od 65 godina, a tek svaki sedmi mlađi od 15 godina – izjavio je dr Goran Penev, demograf za portal UGS Nezavisnost.

– Ako se izrazimo terminologijom koju sada koriste mnogi epidemiolozi, može se reći da je trenutna demografska situacija u Srbiji stabilno nepovoljna. Ukupno stanovništvo je prema zvaničnim procenama Republičkog zavoda za statistiku (RZS) 1. januara 2020. isnosilo 6,9 miliona, i bilo je malobrojnije nego pre 50 godina. Broj živorođenih je već nekoliko godina stalno ispod 65 hiljada (64,4 hiljade u 2019) i značajno je manji nego bilo koje godine u 20. veku, čak manji nego u vreme bilo kog rata koji je vođen u tom stoleću. Broj umrlih je već dvadesetak godina stalno preko 100.000, a od 2010. se kreće u rasponu od 100 do 104 hiljade godišnje. On je prošle godine iznosio 101,4 hiljade – objašnjava Penev u razgovoru za portal Nezavisnost.

On ukazuje na negativni prirodni priraštaj koji je u poslednjih 10 godina iznosio -36,5 hiljada na godišnjem nivou.

– Stanovništvo Srbije je već decenijama izloženo veoma intenzivnom starenju, i to kako zbog povećanog udela starih, tako i zbog smanjenja udela mladih. Srbija u 21. veku, prema svim kriterijumima, spada u grupu demografski najstarijih zemalja Evrope i sveta. Početkom 2020. godine više nego svaki peti (21%) stanovnik zemlje bio je stariji od 65 godina, a tek svaki sedmi (14,3%) mlađi od 15 godina. Broj starih je za 463 hiljade ili za 47% bio veći od broja mladih, a prosečna starost je dostigla rekordnu vrednost od 43,4 godine – navodi demograf.

Penev ukazuje i na odliv stanovništva iz Srbije.

– Vrlo je teško doći do pouzdanih podataka o spoljnim migracijama stanovništva Srbije. Rezultati jednog novijeg istraživanje RZS-a rađenog u saradnji s nacionalnim statističkim organizacijama najvažnijih zemalja, ukuzaju da je između 2011. i 2018. godine Srbiju napustilo 226 hiljada stanovnika, a da se istovremeno u Srbiju doselilo 131 hiljada stanovnika. Migracioni saldo je iznosio minus 95 hiljada ili minus 12 hiljada godišnje – naveo je Penev.

On napominje da se iseljavanje naročito intenziviralo poslednjih godina.

– Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, 2018. godine Srbiju je napustilo 38 hiljada stanovnika, a u nju se doselilo (ili vratilo) 16 hiljada lica. Moja je pretpostavka da je trend povećanja iseljavanja nastavljen i 2019, ali i da je 2020. on naglo prekinut. Za očekivati je da će i narednih godina, pre svega kao posledica svetske ekonomske krize izazvane pandemijom, biti usporeno iseljavanje, uz istovremeno intenziviranje doseljavanja, a pre svega povratka srpskih građana iz inostranstva.

Demograf Penev objašnjava kako demografska kretanja utiču na tržište radne snage u Srbiji, što je vidljivo “kroz otežano zadovoljenje potreba za radnom snagom, kao i u strukturnim promenama po delatnostima i zanimanjima koje su direktno uslovljene aktuelnim demografskim kretanjima”.

– Prema najnovijim procenam RZS-a, 1. januara 2020. godine radni kontingent brojao je 4,13 miliona stanovnika ili 59,6 odsto ukupnog stanovništva zemlje. Devet godina ranije (1. januara 2011), stanovništvo iste starosti brojalo je 4,545 miliona ili 62,7 odsto ukupnog stanovništva. Smanjenje obima radno sposobnog stranovništva bilo je praćeno i smanjenjem kako najmlađih (20-24), tako i najstarijih (60-64) stanovnika radno sposobnog uzrasta, s tim što je ono kod mladih bilo intenzivnije, a starijih sporije od proseka. Takve razlike su rezultirale promenom interne starosne strukture radnog kontingenta, tj. smanjenjem udela mladih (sa 9,9 na 8,9 odsto) i povećanjem udela starih (sa 11,3 na 11,9 odsto).

Zabrinjavajuće je i poređenje s razvijenim evropskim zemljama. 

– Da je i radno sposobno stranovništvo Srbije demografski vrlo staro potvrđuju podaci za nekoliko odabranih razvijenih evropskih zemalja (Francuska, Švedska, Nemačka i Italija). Prve dve spadaju u grupu demografski mlađih evropskih populacija (mlađe su od Srbije), a druge dve u grupu demografski starijih populacija (starije od Srbije). Međutim, u pogledu interne starosne strukture radnog kontingenta, sve četiri su imale manji udeo starih 60-64 u ukupnom radno sposobnom stanovništvu (od 9,7% u Švedskoj, do 11% u  Nemačkoj). Istovremeno, izuzev Italije, u svim tim zemljama, udeo mladog radno sposobnog stanovništva je bio veći nego u Srbiji (od 9,2% u Nemačkoj do 10,3% u Švedskoj). 

Izvor: Nezavisnost

______________________________________________________________________