Jadovnik – oaza netaknute prirode

Obezbeđivаnje uslovа zа ponovno nаseljenje životinjskog svetа koji su nestаli sа planine Jadovnik, ali i zaštita celokupnog biljnog i životinjskog sveta u kanjonu reke Mileševke, osnovni su ciljevi “Udruženja građana Jadovnik-oaza netaknute prirode”. Zaljubljenici u Jadovnik okupil su se kako bi očuvali floru i faunu ove planine, a u cilju promocije prirodne lepote i razvoju turizma u ovom delu Prijepolja. Ovo udruženje već jedanaest godina hrani divlje životinje i retke ptice na ovoj planini, zbog čega divljač sve ređe nanosi štetu meštanima u kanjonu Mileševke.

Kako kaže jedna od članica udruženja Dragana Terzić, očuvanje prirode, lepote i raznovrsnosti ovog kraja, osnovni su motivi članova udruženja na putu ka stvaranju uslova za održivo korišćenje i plansko uređenje u interesu nauke, obrazovanja, kulture i rekreacije.

– Najznačajnija zalaganja odnose se na stvaranje uslova u cilju opstanka stanovništva na ovom području i povratka građana iz grada u selo. Svoje dalje napore udruženje će uložiti na aktivnostima naseljavanja divljači, srna i divokoza koje su nestale sa ovog područja – kaže Terzićeva.

Inicijativom žele da obezbede kontinuirano snabdevanje hranilišta Kašan uginulim životinjama koje predstavljaju hranu za beloglave supove, kroz aktivno učešće lokalnog stanovništva – poljoprivrednih gazdinstava i klanica, koje će otpad uginulih životinja kojim raspolažu usmeravati na hranilište. 

– Želimo da doprinesemo uspostavljenom mehanizmu zaštite beloglavog supa u specijalnom rezervatu prirode klisura reke Mileševke kroz upravljanje otpadom uginulih životinja na poljoprivrednim gazdinstvima i klanicama. Želimo da podstaknemo stanovništvo na odgovorniji odnos prema otpadu i postupanje prema otpadu na poljoprivrednim gazdinstvima i klanicama na održiv način – kaže Terzić.

Prijepolje: Udruženje „Jadovnik – oaza netaknute prirode“ već jedanaest godina hrani divlje životinje i retke ptice na ovoj planini.

Do sada je udruženje uspelo da realizuje deo aktivnosti. 

– Prvenstveno je izrađen promo materijal u vidu flajera i prospekata. Deo promotivnih aktivnosti bile je i objave lokalnih medija. Na veliko zadovoljstvo svih članova udruženja, inicijativa je dobila izuzetno pozitivne komentare, a objavljen je i prilog na regionalnim televizijama, kao i na televiziji nacionalne frekvrencije. Održani su i individualni sastanci sa predstavnicima klanica – ističe ona.

Za naredni period planiraju održavanje grupnog sastanka sa predstavnicima klanica, vlasnicima poljoprivrednih gazdinstava i ostalim zainteresovanim stranama. 

– Upravo nam trenutna epidemiološka situacija otežava održavanje ovog sastanka, ali i usporava realizaciju ostalih aktivnosti. Nadamo se da će se uskoro stvoriti uslovi da sve aktivnosti realizujemo i ovu inicijativu uspešno sprovedemo do kraja – dodaje ona.

Iz udruženja smatraju da je edukacija građana o zaštiti životne sredine i zaštićenih vrsta nezaoblazan i bitan segment, i upravo iz tih razloga značajne namere udruženja su usmerene na formiranje svesti građana koji žive na ovom području o potrebama zaštite i očuvanja životne sredine. 

– Poslednjih godina je vidan napredak u nivou aktivnosti na polju ekološkog edukovanja. Kada je reč o beloglavom supu, moramo istaći da je to naša najveća ptica sa rasponom krila od 2,80 m. Jadovnik jeste, pre svega, poznat zbog klisure Mileševke, gde je stanište beloglavog supa, jedno od samo tri u ovom delu Evrope i Srbije. Klisura reke Mileševke predstavlja pored Uvca njihovo stanište i gnezdilište. Stoga je redovno obezbeđivanje hrane na hranilištu Kašan od izuzetnog značaja za njihov dalji razvoj. Mi ovde moramo istaći odličnu saradnju sa upravljačem zaštićenog područja JP ‘SRBIJA ŠUME’ gde se tokom godine vrši redovan monitoring ove vrste i prati njihov razvoj – rekla je Terzićeva.

Na taj način udruženje pomaže divljači da preživi i radi na očuvanju životne sredine. Udruženje je formiralo i hranilište za beloglavog supa koji se gnezdi u klisuri Mileševke (druga po broju gnezdećih parova u Republici Srbiji). Ova kolonija je stabilna i u proseku broji oko 35 parova. Na ovo hranilište godišnje se iznese oko 35 tona hrane, životinjskog porekla.

Pored ovog hranilišta, formirano je i hranilište za mrkog medveda na koje se iznosi biljna hrana-žitarice. Na hranilište za mrkog medveda u toku godine iznese se oko 750 kg žitarica, najčešće kukuruza. 

– Na samom hranilištu, instaliran je video nadzor uz pomoć koga se budno prati prisustvo životinja na hranilištu. Izgrađena je tzv. mala osmatračnica koja služi kao baza video nadzora i objekat u kome može da se boravi odredjeno vreme bez uznemiravanja životinja na hranilištu. Na 400 m od hranilišta izgrađena je tzv. velika osmatračnica koja je dostupna svim posetiocima, sa koje mogu posmatrati hranilište – dodaje ona. 

U septembru 2017. godine na hranilištu uhvaćen je i „obeležen“ sa GPS odašiljačem jedan primerak mrkog medveda, kome je dato ime „Miloš sa Jadovnika“. Markiranje ove jedinke uradio je prof. dr Duško Ćirović sa ekipom biologa i on predstavlja prvi primerak mrkog medveda koji je markiran van NP Tara. Oktobra 2020. izvršeno je markiranje vučice kojoj je dato ime Vanda, kao i još jedan primerak mrkog medveda koji je nazvan Bora. 

Na ovo hranilište pored medveda, beloglavih supova dolaze i druge životinje koje nastanjuju Jadovnik, vukovi, lisice, divlje svinje, jazavci, kao i druge ptice grabljivice.

Izvor: MiRC

Foto: Udruženje „Jadovnik – oaza netaknute prirode“

_______________________________________________________________________________