Čačanski riker park – Košarkaški turnir Zicer

Novinar New York Times-a Pol Houzros je u Istočnom Harlemu u Njujorku zabeležio 1975. godine jednu antologijsku fotografiju. Požar. Dim je kuljao sa šestog sprata stambene zgrade u 101. ulici u Harlemu i ispunjavao je vazduh crnilom i pepelom. Okupljeni lokalci stoje i zure u užasan prizor dok se vatrogasci bore sa vatrenom stihijom. Na asfaltnom košarkaškom terenu ispod, četvoro decepodno nakrivljenog koša zavarene konstrukcije koja „se jedva drži“, nesvesni svega, takmičili su se u grozničavoj igri dva na dva. Taj trenutak, zamrznut na fotografiji, govori o esenciji života, igre i košarke. U tom apokaliptičnom prizoru bilo je jedino važno postići koš, pobediti, hvalisati se pred drugarima i pričati o tome danima. „Apokalipsa danas“ poraženih donela je gorčinu i tugu, ali i želju za „osvetom“, neki drugi dan na košu, tu „u kraju“.

Svi ti čuveni akronimi sadašnjih i nekadašnjih krovnih organizacija u svetu košarke poput FIBA, NBA, ULEB, KSJ, ABA, KLS i mnogih drugih, doneli su košarci ustrojenost, organizaciju, uređenost pravila igre, takmičenja, sve u svemu – sistem koji, iako nesavršen, drži košarku sveprisutnom i postojanom. Uz pomenuto, organizacije popularizuju košarku i šire je do najdaljih kutaka sveta što je uz moderne tehnoligije, komunikacije i masovne medije lakše nego ikada do sada. Zamišljeni košarkaški život svakog sanjara, zaljubljenika u igru pod obručima, amatera i rekreativaca umnogome zavisi od pomenutih organizacija koji im omogućavaju da gledaju svoje idole, prate takmičenja, navijaju i nerviraju se uz „male ekrane“ dok prosečni, dobri i vrhunski profesionalni košarkaši rano počinju da zavise od njih jer im omogućavaju da žive od košarke i donose „hranu na sto“. Ali taj život ne počinje tu. On počinje na košu ispred zgrade, kod škole, u ulici, u dvorištu, na košu zakačenom na garažu. Na samoinicijativnim zamišljenim turnirima gde pobeda donosi sve a poraz te šalje kući jer čeka druga ekipa, na organizovanim lokalnim turnirima gde vas gledaju komšije, devojka, „ortaci“, drugari iz škole, bivši asovi koji uz pivo komentarišu poteze uz čuveno „kako je nekada bilo“. Divota „košarkaškog života i sveta“ koji počinje tu, na ulici.

Takvi formalni i neformalni turniri u svakom „košarkaškom“ gradu predstavljaju važan šraf u konstrukciji košarkaške kulture. Akteri, gledaoci i slučajni prolaznici imaju košarku „u malom prstu“, sa druge strane tu se postaje „faca“, tu se „probija led“ igranja pred publikom koja sve zna, dok upravo tu veterani prošlih košarkaških vremena doživljavaju drugu mladost i ponovnu afirmaciju. Najpoznatiji takav teren na svetu jeste Riker park u Njujorku, jednom od najkošarkaškijih gradova na svetu. Riker park je dobio ime po Holcombe Rucker-u, srednjoškolskom nastavniku fizičkog koji je započeo košarkaški turnir za Afro-Amerikancekoji je omogućavao i davao priliku mnogim crnim tinejdžerima da se pokažu kako bi stekli fakultetsko obrazovanje. Mnogi igrači u Riker parku su postali nastavnici, doktori, advokati, biznismeni i profesionalni košarkaši.Među najboljimigračima koji su se vinuli preko urbanog asfalta bili su Ričard „Pee Vee“ Kirkland, streetball-er koji je prema čuvenom Oskaru Robertsonu „otac“ modernog krosoverai legendarni Džo „Razarač“ Hamond koji je postigao 50 poena protiv čuvenog Džulijusa Irvinga (Dr. Džej) na šampionatu u Riker parku 1971. godine.Tokom godina, Riker park je privlačio mnoga velika imena poputStefona Marberija, Vilisa Rida i Alena Ajversona, Kevina Durentaa jednom je čuveniKarim Abdul Džabar bio pozvan sa tribina da se pridruži ekipi kojoj je falio igrač dok je najviše naelektrisanosti stvorio Kobi Brajant koji je 2002. godine prijavio ekipu na streetball turniru u Riker parku.

Nekih 7252,30 kilometara istočno od Njujorka leži jedan mnogo manji grad ali njegovkulturološki košarkaški egal – Čačak. U ovom gradu košarka je refleks, stvar svakodnevnice, rituala i opšteg mesta. Sinonim. Košarka u Čačku jeste deo kulturne baštine grada. Čuveni čačanski profesor Aleksandar Stefanović i Maršal sa Morave Radmilo Mišović govore o košarci kaosimbolu zabave, druženja, okupljanja omladine, kao mestu gde se razgovara, debatuje, zaljubljuje i navija. Čačak je 1970-ih imao oko 40 hiljada stanovnika a na utakmicama je bilo nekada i preko 4000 duša što je više od 10 procenata i sticao se utisak, da je moglo, pola grada bi došlo na košarkašku predstavu. Čačani su navikli na elitu i davali su elitu. Gledali su najbolje i stvarali najbolje. Videli legende i dali legende. Svetske, evropske i lokalne.Visoka i sofisticirana čačanska košarkaška kultura oličava se i publici koja zna pravila, sugeriše sudijama na povrede košarkaških pravila i opominje trenere kada da prave izmene i traže tajmaut. A tu su i turniri. Još od 60-ih godina turniri po krajevima Čačka su svakodnevnica, nadmetanje je živo i nije bilo bitno postoji li koš ili ne, tu je ivičnjak, parapet ili prečka od konstrikcije za trešenje tepiha. Željko Obradović je izjavio da se posle treninga i utakmica jugoslovenske Savezne i Prve B lige išlo na basket i da je bilo podjednako bitno pobediti i „izgarati“ na betonskim terenima pred mnogobrojnom publikom. Čuveni Dragan Kićanović je na konferenciji za štampu, nakon jedne od mnogih pobeda protiv Sovjetskog Saveza, na pitanje da li je srećan i zadovoljan izjavio – „Ma pustite me Sovjetskog Saveza, treba dobiti basket na Želovom. Tu mi je teško dobiti.“ Čačak je grad košarke „jedan kroz jedan“ a u prilog tome govori i to da je jedna od najdugotrajnijih manifestacija u gradu, pored Disovog proleća i Memorijala Nadežde Petrović, i drugi najdugovečniji sportski događaj, posle Zlatnog pojasa Čačka, jeste čuveni Želov turnir u basketu. Ovaj turnir traje u kontinuitetu od 1988. godine pa ni bombardovanje 1999. godine, niti epidemija COVID-19 nisu sprečili njegovo održavanje.I tu nije kraj. Kada je košarka u pitanju Čačak uvek ima nešto novo, posebno i jedinstveno, nešto što nema niko u Srbiji i regionu. Čačak ima svoj Riker park – streetball košarkaški turnir ZICER.

Košarkaški streetball turnir Zicer osnovan je pre 19 godinaod strane grupe entuzijasta koji su hteli da igraju uličnih 5 na 5, a od 2011. godine organizaciju preuzima, poput njegovog njujoškog pandana, nastavnik fizičkog Srđan Radenović. „Difovac“, nastavnik i trener sam ističe da mu je pobeda na Želovom basket turniru u juniorskoj konkurenciji 1997. godine predstavljala značajan iskorak ka svetu košarke jer je tada „probio led“ i savladao tremu igrajući pred armijom Čačana i čačanskim legendama ovog sporta Ralom Bojićem i Dejanom Mijativićem koji su se tu negde zagrevali i gledali basket. Kao nastavnik i trener osvajač mnogobrojnih nagrada i titula – dva srebra, tri zlata sa republičkih takmičenja u košarci i basketu za dečake i devojčice u konkurenciji osnovnih škola i jedno srebro sa svetskog prvenstva osnovnih škola 2021. godine – popularni Srki prekinuo je praksu organizovanja Zicera za seniore i okrenuo se mladim talentima.

Streetball turnir Zicer jedini je turnir 5 na 5 sa kontinuitetom trenutno u Srbiji i regionu i održava se na košarkaškom terenu Mesne zajednice 3. Decembar, Balkanska br. 9 ili popularnom „Medicinskom“, terenu koji se nalazi između Srednje medicinske škole i OŠ „Milica Pavlović“. Pažljivo i pedantno ocrtan teren, kvalitetan beton, nove table i mrežice, u „kavezu“ poput njujoških „vrućih“ uličnih terena, gotovo prekriven banerima sponzora koji podržavaju ovaj jedinstveni streetball turnir, sa novim i proširenim tribinama dočekaće ove godine čačanske stritbolere po 19. put. Turnir se organizuje od 2011. godine uglavnom za pionire, mlađi pionire, kadete i juniore (u proseku 8 ekipa, juniori 6) dok su seniorski turniri (održavani do 2016. godine) imali u proseku 10 ekipa.Pored turnira 5 na 5, Zicer je mesto i za nadmetanje „najjačih“ trojkaša u takmičenju šutiranja trojki a od pre par godina tu je i takmičenje u šutiranju sa pola terena gde pobednike očekuju vredne nagrade. Sve to uz pratnju muzike urbanog zvuka kako bi se upotpunio jedinstveni streetball ugođaj za sve drugare, „ortake“, roditelje, košarkaške zaljubljenike i znatiželjnike koji dobro poznaju osećaj turnira u košarkaškom Čačku.

„Zicer“ je turnir vođen jasnim pravilima i sistemom takmičenja. Igra se 5 na 5 na dva koša i utakmica traje četiri perioda po 8 minuta, prljavo, po svim košarkaškim pravilima. Broj igrača u jednom timu je maksimalno 6, a u slučaju povrede ili odlaska igrača u toku turnira moguća je zamena i u toku utakmice svaka ekipa ima u prvom i drugom poluvremenu po dva tajm-auta. Vreme u toku utakmice se zaustavlja samo kada se izvode slobodna bacanja i u poslednja dva minuta utakmice, a ekipe su podeljine po grupama i igraju po sistemu „svako sa svakim“ nakon čega najbolje dve ekipe idu dalju u četvrtfinale i dalje na ispadanje do finala. Obraća se pažnja i na disciplinu i ponašanje aktera pa je svaki fizički nasrtaj igrača na sudiju ili bilo kakav incident i huligansko ponašanje povlači za sobom ili prekid turnira ili diskvalifikaciju ekipe ili igrača koji je načinio incident.

Tokom godina mnoga zanimljiva imena timova krasila su ovaj jedinstveni streetball turnir, pa je tako 2012. ekipa Lord Remix-a u finalu počistila ekipu Picerije Sendi predvođenom Ivanom Gemaljevićem rezultatom 57-47 za „Lordovce“, a godinu dana pre toga ekipa Ceresit-a, sa pomenutim Gemaljevićem i Filipom Dumićem, u finalu pobedila je Inter Bella-u rezultatom 85-75. Tu su bile i pobedničke ekipe sa imenima „Kralja Petra garda“, „Ekipa iz kraja“, „Driblers“, „Saf-folija“, „Moravci ispod oraha“ i drugi. Turniri su upotpunjivani i posetama poznatih košarkaša i reprezentativaca pa je tako 2017. promoter turnira bio bivši reprezentativac Branko Jorović, a 2013. godine turnir je obogaćen posetom bivšeg NBA igrača i reprezentativca Igora Rakočevića.

Betonski teren „u kavezu“ u centru grada, „bit“ muzike sa zvučnika, „napakovana“ publika pored aut linije, košarka i bodrenje, „sviš“ mrežice nakon trojke slika je i zvuk koja govori „Dobrodošli u grad košarke – Dobrodošli u čačanski Riker park – Dobrodošli na Zicer“.

Autor: Milan Lišančić