Asad napustio državu, u avionu nije bilo mesta za saradnike i botove

Ruski državni mediji javili su da se svrgnuti sirijski predsednik Bašar al Assad sa porodicom nalazi u Moskvi.

Citirajući izvor u Kremlju, ruska državna agencija TASS objavila je da su Asad i članovi njegove porodice dobili azil u glavnom gradu Rusije.

Kako navode agencije, Asadova porodica pobegle je ranije dok je Asad tokom noći otišao sam. U avionu nije bilo mesta za njegove saradnike i botove pa su se pojavili snimci kako pokušavaju da uhvate poslednji let iz Damaska. Snažna poruka građanima koje služe diktatorima u drugim zemljama blateći političke protivnike i učestvujući u nasilju režima.

Veliki broj ljudi izašao je u nedelju na ulice Damaska ​​kako bi proslavili, nakon što su opozicione snage preuzele kontrolu nad glavnim gradom u zapanjujućem napredovanju u kojem su zauzeli nekoliko ključnih gradova za nekoliko dana.

Svrgavanjem Asada prekinuto je više od 53 godine autoritarne vladavine njegove porodice nad Sirijom. Njegov odlazak ostavlja državu u ruševinama i milione Sirijaca koji se pitaju šta je sledeće.

Kada je Assad nasledio vlast 2000. nakon smrti svog oca Hafeza, postojao je oprezni optimizam za političke promene u Siriji.

Asad, Amin, Sadat i Gadafi. Kampala 1972g.

Inače oftamolog koji je studirao u Londonu, Assad nikada nije ni trebalo da postane predsednik. Pozvan je nazad u Siriju nakon smrti svog starijeg brata Basila. Kako bi Bašar preuzeo predsedničku funkciju, Parlament je morao da spusti minimalne godine za kandidate sa 40 na 34 godine. Pobedio je na referendumu s više od 97 posto glasova, gde je bio jedini kandidat.

Taj tihi, suzdržani čovek u početku je podstakao nade u reforme, ali osim nekoliko ograničenih ekonomskih promena, njegova vladavina je bila vrlo slična 30-godišnjoj autoritarnoj vladavini njegova oca.

Sirijski ustanak

Deceniju kasnije, u martu 2011. godine, Assad se suočio s prvim velikim izazovom kada su Sirijci izašli na ulice tražeći demokratiju, građanske slobode i oslobađanje političkih zatvorenika.

Asad je odbacio ustanak kao stranu zaveru, označivši svoje protivnike “teroristima” i „stranim plaćenicima“. Kao vođa jedine legalne političke snage u državi, stranke Baath, te vrhovni komandant oružanih snaga, njegov odgovor bio je brutalno razbijanje.

To je samo pojačalo demonstracije koje su brzo eskalirale.

Godine 2012. Vlada je upotrebila teško oružje protiv pobunjeničkih grupa, uključujući vazdušne napade. Nemiri su se proširili, podstakli su oružanu pobunu koja je privukla regionalne i međunarodne sile.

Držanje vlasti

U godinama koje su usledile, Asadova Vlada držala se vlasti uz političku i vojnu podršku Rusije i Irana, kao i libanske grupe Hezbolah koju podržava Teheran.

Abu Muhamed al-Džolani, islamistički vođa pobunjeničke koalicije

Asad je postepeno uspeo da vrati većinu teritorija koje su njegove snage u početku izgubile. Ali on je vladao nad rascepkanom nacijom, sa samo delimičnom kontrolom i uskom bazom podrške, posebno od alevitske manjine čiji je deo njegova porodice.

Primirje je proglašeno u martu 2020. nakon sporazuma između Rusije i susedne Turske, koja je kroz istoriju podržavala neke opozicione grupe u Siriji.

Ali Sirija je nastavila da pati od čestih bombardoranja i borbi, dok je Asad ignorisao politički proces koji su predvodile UN kako bi se došlo do demokratske tranzicije.

Asad se godinama predstavljao kao zaštitnik sirijskih manjina, pozicionirajući se kao bedem protiv “ekstremizma” i jedina sila sposobna da vrati stabilnost u ratom razorenu zemlju.

Na nekoliko izbora održanih tokom godina, uključujući i za vreme rata u područjima pod kontrolom Vlade, službeni rezultati pokazali su da je Asad osvojio veliku većinu glasova. U maju 2021. ponovo je izabran za četvrti mandat sa osvojenih 95,1 posto glasova.

Ali njegova Vlada nije uspela da povrati legitimitet u očima većeg dela međunarodne zajednice, pri čemu su brojne države i grupe za ljudska prava tvrdile da izbori nisu bili ni slobodni ni pošteni.

U međuvremenu, njegova se Vlada suočila s optužbama za ubistva i zatvaranje hiljada, kao i za izgladnjivanje celih zajednica u područjima pod opsadom pobunjenika tokom rata. Takođe je u brojnim prilikama optužena za korišćenje hemijskog oružja protiv vlastitog naroda, što je Asad demantovao.

Godine 2023. Organizacija za zabranu hemijskog oružja zaključila je da postoje “razumni razlozi za verovanje” da je sirijska Vlada upotrebila hemijsko oružje u napadima 7. aprila 2018. u Doumi, blizu Damaska.

Novembra 2023. Francuska je izdala međunarodnu poternicu za Asadom, optužujući ga za saučesništvo u zločinima protiv čovečnosti povezanima s hemijskim napadima za koje je 2013. okrivljena njegova Vlada. Narednog dana Međunarodni sud pravde, najviši sud UN-a, naredio je sirijskoj Vladi da prekine mučenje i druge oblike okrutnog, nehumanog ili ponižavajućeg postupanja.

“Za Sirijce će Asad uvek biti zapamćen kao predsednik koji je pokazao loše vođstvo, uništio je svoju zemlju i raselio vlastiti narod”, rekao je sirijski politički analitičar Marwan Kabalan.

“Ne samo da je izgubio svoju vladavinu, već je izgubio celu domovinu.”

Godine 2023., nakon više od 12 godina rata, Asada su ponovo primile u Arapsku ligu iste arapske države koje su ga nekada izbegavale. Odluka o ponovnom uspostavljanju članstva Sirije označila je dramatičan diplomatski preokret jer je nekoliko arapskih država nastojalo ponovo da stupi u kontakt sa Assadom.

Međutim, stanje na terenu ostalo je isto. Sirijci, koji su se nadali novom početku, i dalje su živeli u ekonomskom kolapsu i humanitarnoj krizi.

A tokom proteklih 10 dana, rat koji je dugo stagnirao vratio se s brzim napredovanjem opozicionih boraca, koji su brzo preuzeli kontrolu nad nekoliko velikih gradova u vreme kada su Asadovi saveznici bili zauzeti vlastitim sukobima.

“Decenijama je ovaj režim bio izvor ugnjetavanja, nestabilnosti i razaranja”, rekao je za Al Jazeeru Fadel Abdulghani, izvršni direktor Sirijske mreže za ljudska prava, te dodao kako je, iako je zadatak obnove Sirije ogroman, on se i dalje pun nade.

“Optimističan sam i mislim da na tome možemo dalje graditi institucije demokratske države.”