U selima nema ko, a u gradovima nema šta da se radi

Srbija je tokom 2022. godine izgubila 46.503 stanovnika, samo zbog negativnog prirodnog priraštaja, a broj je i veći ukoliko se u obzir uzmu i broj građana koji se iselio iz zemlje. Negativan prirodni priraštaj, razlika između rođenih i umrlih je -46.503 stanovnika. Samo u četiri opštine u Srbiji zabeležen je pozitivan prirodni priraštaj – Tutin, Novi Pazar, Preševo i Sjenica. Najtužnija je slika u regionu Južne i Istočne Srbije gde je zabeležen negativni prirodni priraštaj od -9,8 promila.

– Od 1991. do 2012. godine, Vojodina je izgubila 110.000 stanovnika, Šumadija i zapadna Srbija 180.000, a  južna i istična Srbija više od 200.000 lјudi! Crna Trava, Majdanpek, Negotin, Rekovac i – Varvarin su najdrastičniej osetili pad nataliteta i izguibili najveći procenat stanovništva. Sim tri najveće gada (Beograd, Novi Sad i Niš) sa sanovništvom ne kubure mesta sa bošnjačkim stanovništvom, poput Novog Pazara, Tutina i Sjenice, kao i opštione sa albanskim živlјem na jugu Srbije. Dakle, broj stanovnika je otišao u nepovrat. Sad možemo samo da se bavimo time da se stanovništov ne grupiše u tri tačke, tri grada Beograd, Novi Sad i Niš, već da bude ravnomerno raspoređeno. Da bi se nešto značajnije promenilo potrebno je da prođe 20 pa i 30 godina! Sve ovo govori da smo odavno izgubili bitku za sela. Sad preostaje borba za varošice koje nestaju – objašnjava publicista Branislav Gulan autor knjige “Čekanje novog seoskog života”.

Ruralni krajevi se se i dalјe prazne. Srbija gubi bitku za seoske sredine, a rastu samo tri najveća grada Beorad, Novi Sad i Niš. Od ukupno 2,5 miliona domaćinstava u Srbiji čak svako četvrto čini smao jedan član! Najbrojnija su domaćinstva u centralnoj Srbiji, gde je prosečno po 3,06 članova

-Prevaga broja umrlih nad rođenima daleko je veći krivac za pusta sela, nego same migracije. Smanjenje broja stanovnika u selima, pokazuju poređenja podataka sa dva popisa. Dramatično se ubrzava smanjivanje u malim sredinama. Brzina kojom se smanjuje broj stanovnika Srbije utrostručena  je u odnosu na vreme od 1991. do 2002. godine, udeo stanovnika tri najveća grada značajno raste. Broj stanovnika u gradovima za 10 godina povećao se za 70.000, a u selima smanjio za više od 310.000. Svake godine oko 250.000 lјudi promeni adresu – iz jednog u drugo mesto, po pravilu iz manjeg u veće – kaže demokraf dr Goran Panev.

Popis iz 2002. godine potvrdio je pad broja stanovnika najviše u opštinama koje su već imale staro stanovništvo, i to uglavnom na istoku Srbije. Poslednji popis pokazao je da se broj praznih kuća drastično povećava u opštinama istoka i jugoistoka Srbije, kao i Banata. Najkritičnije stanje je u Pčinjskom, Topličkom, Nišavskom, Jablaničkom i Pirotskom upravnom okrugu.

Na osnovu agroekonomskih i ruralno sociolških istraživanja i predviđanja međunarodnih institucija, evropsku polјoprivredu u narednom periodu očekuju: promene u veličini i broju farmi, zemlјišne reforme bazirane na ukrupnjavanju poseda i pobolјšanju kvalitta zemlјišta, veće korišćenje biološke, informatičke i komunikacione tehnologije, povećanje multifunkcionalnosti, ravnomerniji regionalni razvoj i redistribucija novca, podizanje kontrole kvaliteta i standarda prehrambene bezbednosti…

Kod nas se ne korsiti šansa da se ti negativni trendovi zaustave, da se razvijaju ruralna područja. Ljudi se plaše povratka u selo. Sada se u rurlana područja vraćaju samo stari lјudi koji su sa 15 ili 16 godina pobegli u najveće gradodve. Ljudi moraju da znaju da povratak na selo ne znači vraćanje motici i ralu, već posvećivae modernoj polјoprivredi koja daje ozbilјnu perspektivu. A, mi danas imamo i oko 850.000 hektara zemlјe koju niko ne koristi!

Tekst je u sklopu projekta „Kakva je budućnost srpskog sela“, koji je sufinansiran iz budžeta Grada Čačka kroz Konkurs za sufinansiranje projekata za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja na teritoriji Grada Čačka. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.

______________________________________________________