Cene alkoholnih pića u Srbiji među nižim u Evropi

Tokom 2019. godine, cene alkoholnih pića širom Evropske unije u pojedinim državama članicama bile su gotovo duplo skuplje nego u državama koje su beležile najniže cene, dok je Srbija zauzela središnje pozicije sa umerenim stopama, tvrdi Eurostat.

Kako bismo mogli da govorimo o samim podacima, neophodno je prvo utvrditi po kom principu se zemlje rangiraju.

Indeks nivoa cena (price level index ili PLI) predstavlja nivo cena date zemlje u odnosu na drugu ili u odnosu na grupu drugih zemalja, kao što je to Evropska unija. Ovaj indeks dobija se kada se paritet kupovne moći (Purchasing power parities ili PPPs) podeli sa trenutnim nominalnim kursom.

Ukoliko je indeks nivoa cena neke zemlje veći od 100, dotična zemlja je relativno skupa u odnosu na zemlju sa kojom se poređenje vrši. U ovom slučaju, zemlja sa kojom poredimo ostale jeste zapravo EU. Ako indeks nivoa cena iznosi manje od 100, zemlja se smatra relativno jeftinom u odnosu na zemlju sa kojom se poređenje vrši.

Indeks nivoa cena nema za svrhu strogo rangiranje cena. Zapravo, on samo pruža svojevrstan indikator reda veličine nivoa cena u jednoj zemlji koja se posmatra u odnosu na druge, posebno kada su zemlje grupisane oko veoma uskog spektra ishoda.

Stepen nesigurnosti povezan sa osnovnim informacijama o cenama i metodama koje se koriste pri formiranju pariteta kupovne moći, mogu uticati u pojedinim slučajevima na minimalne razlike između indeksa nivoa cena, što može rezultirati razlikama prilikom rangiranja, a što takođe ne mora biti statistički niti ekonomski značajno.

Šta kaže statistika?

Kada se nivoi cena pojedinih zemalja uporede sa prosečnim indeksom cena koji beleži Evropska unija i koji iznosi 100, rezultati pokazuju da su tokom 2019. godine cene alkoholnih pića, koja podrazumevaju žestoka pića, vina i piva, najviši indeks beležile u Finskoj (sa indeksom nivoa cena od 191), a zatim u Irskoj (182) i Švedskoj (156).

Suprotno od pomenutih zemalja nalaze se zemlje koje beleže najniži nivo cena alkoholnih pića u 2019. godini i to su: Rumunija (sa indeksom nivoa cena od 76), zatim Bugarska (79) i Mađarska (80).

Šta kaže statistika za Srbiju i region?

Ukoliko posmatramo najbliži region, ali i ceo Balkan, možemo zaključiti da su nivoi cena u odnosu na Evropsku uniju na središnjem delu celokupnog spektra, težeći ka zemljama koje beleže manje indekse nivoa cena.

Jedina zemlja sa ovih prostora koja vidno odskače prema podacima iz 2019. godine jeste Grčka (sa indeksom nivoa cena od 137), a nju prate Albanija (108) i Hrvatska (105).

Kada govorimo o Srbiji, ona tokom tri godine u kojima su sprovođena ova istraživanja (2017-2019. godine) beleži minimalne promene – tokom 2017. godine indeks nivoa cena pića u Srbiji je iznosio 86.9, dok je sledeće zabeležen porast na 88.7, a već tokom 2019. godine pad na 88.5.

Bitno je napomenuti da je istim istraživanjem iz 2017. godine obuhvaćena i teritorija Kosova i Metohije, ali je posmatrana kroz kontekst Rezolucije Saveta bezbednosti Organizacije ujedinjenih nacija 1244 iz 1999. godine. Kasnije, tokom 2018. i 2019. godine, Kosovo i Metohija su izostavljeni sa spiska.

Među zemljama iz regiona sa najnižim indeksima nivoa cena tokom sve tri godine nalaze se Bosna i Hercegovina (sa indeksom nivoa cena tokom 2019. godine od 75.4) i Severna Makedonija (tokom iste godine 75.9).