Na današnji dan, 16. septembar

Ljudi i događaji u svetu i kod nas za 16. septembar.

335 – U Jerusalimu osvećena crkva na brdu Golgota.

681 – U vizantijskoj prestonici Konstantinopolju, pod pokroviteljstvom cara Konstantina IV, zaključen Šesti vaseljenski sabor.

1354 – Umro sekretar cara Dušana, arhiepiskop, prvi srpski patrijarh Joanikije.

1380 – Umro francuski kralj Šarl V Mudri, koji je 1358, kao regent, dok je njegov otac Žan II bio zarobljenik Engleza, ugušio veliki seljački ustanak, Žakeriju.

1387 – Rođen engleski kralj Henri V.

1498 – Umro je španski dominikanac Tomas de Torkemada, pokršteni Jevrejin, prvi Veliki inkvizitor Španije (1483-1494) i fanatični propovednik Inkvizicije.

1620 – Brod “Mejflauer” krenuo je iz engleske luke Sautempton sa putnicima koji će osnovati Plimut, prvu stalnu englesku koloniju u Americi.

1736 – Umro Gabrijel Danijel Farenhajt, nemački fizičar, konstruisao prvi termometar sa živom.

1745 – U Sankt Petersburgu rođen Mihail Ilarinovič Kutuzov, ruski vojskovođa i vojni strateg.

1810 – Masovnim ustankom seljaka koje su predvodili Migel Idalgo i Kastilja i Hose Morales, u Meksiku je počela borba za nezavisnost od Španije, završena uspehom 1821.

1812 – U Moskvi je izbio veliki požar koji je narednih dana uništio tri četvrtine grada.

1823 – U Kragujevcu rođen knez Mihailo Obrenović, koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom na Balkanu.

1836 – Austrija je prva zemlja sveta koja je uspostavila diplomatske odnose sa Srbijom.

1840 – Održan prvi javni bal u Beogradu povodom rođendana kneza Mihaila Obrenovića.

1859 – Škotski istraživač Dejvid Livingston otkrio je u istočnoj Africi veliko jezero Njasa, koje sada dele Malavi, Tanzanija i Mozambik.

1861 – Zastupništvo grada Zagreba dodelilo je Vuku Stefanoviću Karadžiću Povelju počasnog građanina, kojom su mu data “sva prava, sloboštine i koristi, kao što svakom građaninu Zagreba po zakonu i starom narodnom običaju pripadaju”.

1888 – Rođen Frans Emil Silanpe, finski književnik, nobelovac.

1894 – Rođen Aleksandar Deroko, arhitekta, istoričar umetnosti, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, akademik. Učesnik Prvog svetskog rata, jedan od prvih srpskih pilota na Solunskom frontu i jedan od 1.300 kaplara.

1908 – Industrijalac Vilijam Djurant osnovao kompaniju “Dženeral motors”.

1908 – Beč i Moskva su se sporazumeli da se Austro-Ugarska ne protivi otvaranju Bosfora za ruske brodove, a Rusija austrougarskoj aneksiji Bosne i Hercegovine, čime je okončana Aneksiona kriza. Rusija i Srbija su pod pritiskom Austro-Ugarske i Nemačke u martu 1909. priznale aneksiju.

1918 – Rođena Branka Veselinović, pozorišna, filmska i TV glumica, humanista, ambasador UNICEF-a.

1923 – Rođen je singapurski državnik Li Kuan Ju, koji je, kao premijer Singapura (1959-1990), preobrazio tu bivšu britansku koloniju u industrijsku i trgovinsku metropolu.

1924 – Rođena Lorin Bekol, američka filmska glumica, dobitnik “Oskar”-a.

1931 – Italijanske kolonijalne snage zarobile su i pogubile libijskog nacionalnog vođu Omara Muhtara.

1941 – Iranski šah Reza Kan Pahlavi abdicirao je u korist 22-godišnjeg princa Mohameda Reze.

1955 – Vojnim udarom zbačen je sa vlasti predsednik Argentine Huan Peron.

1956 – Rođen američki iluzionista Dejvid Koperfild.

1963 – Malaja, Severni Borneo, Saravak i Singapur osnovali su Maležansku federaciju.

1966 – Izvođenjem opere Samjuela Barbera “Antonije i Kleopatra” otvorena nova zgrada Metropoliten opere u Linkoln centru u Njujorku.

1977 – U Parizu umrla operska pevačica Marija Kalas. Pevanje je učila na Konzervatorijumu u Atini, gde je kao petnaestogodišnjakinja debitovala u ulozi Santuce u Maskanjijevoj operi “Kavalerija rustikana”. Sa 18 godina pevala je Tosku, kao i Lenoru u Betovenovoj operi “Fidelio”. Njen uspon ka svetskom operskom Olimpu počeo je 1950. godine, kada je nastupila kao Aida u Milanskoj skali. Četiri godine kasnije, pevala je u Čikaškoj operi, a zatim u ulozi Norme u Kovent gardenu i njujorškom Metropolitenu. Sa scene se povukla veoma rano, u 42. godini, ali je ostala zapamćena kao svojevrsni fenomen, velikog raspona glasa, izvanredne tehnike i prefinjenog osećaja za belkanto.

1978 – U Iranu je poginulo 25.000 ljudi u zemljotresu jačine između 7,5 i 7,9 stepeni Rihterove skale. Grad Tabas i veliki broj sela potpuno su razrušeni.

1984 – Rođen Dušan Borković, automobilista, evropski šampion.

1987 – U Montrealu usvojen Protokol Bečke konvencije o zaštiti ozonskog omotača, u spomen na ovaj događaj, Generalna skupština Ujedinjenih nacija je 1994. godine proglasila 16. septembar za Međunarodni dan zaštite ozonskog omotača.

1988 – Otkriven Spomenik braniocima Beograda u Prvom svetskom ratu.

2001 – Kina je nakon 15 godina pregovora primljena u Svetsku trgovinsku organizaciju.

2001 – Odbojkaši Savezne Republike Jugoslavije osvojili su prvo mesto na Evropskom šampionatu u Ostravi.

2002 – Umro je Dvajt Vajli koji je 1961. godine postao prvi tamnoputi spiker Bi-Bi-Sija u Londonu.

2004 – Afričke države su u blizini Johanesburga otvorile Pan-afrički parlament, prvo predstavničko telo cele Afrike.

2007 – Umro američki književnik Robert Džordan.

2011 – U Čikagu umro američki muzičar Vili Smit.

2011 – Savez stranaka levice osvojio je najviše glasova na parlamentarnim izborima u Danskoj, a mandat za formiranje vlade dobila je predsednica stranke Socijaldemokrata Hele Torning-Šmit, čime je Danska dobila prvu ženu premijera u svojoj istoriji.

2013 – U oružanom napadu u brodogradilištu američke Ratne mornarice u Vašingtonu poginulo je 13 ljudi, među kojima i napadač – bivši službenik vojske.

2014 – Ukrajinski parlament ratifikovao je Sporazum o pridruživanju EU.

2016 – U Rimu umro Karlo Azeljo Čampi, italijanski bankar, političar i državnik, guverner Banke Italija, premijer i predsednik Italije.

2016 – Umro Edvard Olbi, američki dramski pisac, dobitnik “Pulicerove nagrade”.