Ugostiteljski teror u Gornjem Milanovcu

Posledice zagađivanja i ugrožavanja životne sredine su pokrenule pitanje odnosa države prema životnoj sredini, kao i pravo pojedinca da živi u zdravom okruženju. Tokom poslednje četiri decenije, zaštita životne sredine postala je predmet pravne regulative na državnom, regionalnom i međunarodnom nivou. Zagađenje bukom postalo je jedno od glavnih obeležja ne samo velikih gradova u Srbiji, već i cele Srbije. Građani Srbije se godinama unazad bore za svoj miran san, bez adekvatne podrške i saradnje nadležnih organa. Iako se stalno govori o gradskom saobraćaju kao najvećem zagađivaču bukom, poslednjih godina, pre svega u urbanim sredinama, buka iz ugostiteljskih objekata postala je glavni zagađivač životne sredine.

Ove letnje sezone, ugrožavanje bukom iz ugostiteljskih objekata u Gornjem Milanovcu poprimilo je razmere terora nad stanovnicima grada. Grad je postao prava deponija buke, koja neprekidno, i danju i noću, muči njegove stanovnike. Građane niko ne štiti jer nadležni u institucijama ne deluju preventivno kako bi se onemogućilo prekomerna buka. Iako Zakon o državnim službenicima govori o njihovoj obavezi da po saznanju, najkasnije prvog narednog radnog dana, preduzimaju radnje u cilju obezbeđivanja integriteta rada javne službe u kojoj rade, što podrazumeva osiguranje funkcionalnosti postupanja te službe, u praksi se sve svodi na obesmišljavanje samog postojanja službi, jer ni inspekcije ni policija ne postupaju kako bi osigurali poštovanje svih propisa koji se odnose na rad ugostitelja: od sanitarnih koji su posebno izraženi kod nelegalnih privatnih bazena, pa do propisa koji se odnose na zabranu točenja alkoholnih pića maloletnim licima. Ipak, najveći problem je buka u gradu čiji izvor predstavljaju upravo ugostiteljski objekti. Građani redovno prijavljuju problem nadležima — inspekcijskoj službi uznemiravanje bukom po Zakonu o zaštiti od buke i policiji remećenje javnog reda i mira usled uznemiravanja bukom što sankcioniše čl. 7 Zakona o javnom redu i miru: “Ko narušava javni red i mir ili stvara uznemirenje građana, izvođenjem muzičkih i drugih sadržaja, korišćenjem muzičkih instrumenata, radio i televizijskih prijemnika i drugih zvučnih uređaja kazniće se novčanom kaznom (…).” Međutim. rešenja problema buke iz kafana i kafića u Gornjem Milanovcu nema, samo gomila izgovora o “vezanim rukama” neadekvatnim propisima, o tome kako bi trebalo da se formira komunalna milicija, evo, samo što nije, ali već 2 godine se taj posao ne završava. Prekršajni postupci se uzalud vode jer za taj sud je jedino merodavno merenje buke koje vrši licencirani profesionalac.

Bezobzirni i bahati ugostitelji bukvalno drže ceo grad kao svoje taoce, primoravajući stanovnike da žive u ritmu njihovog poslovanja. A među brojnim negativnim psihološkim posledicama koje se mogu očekivati kod stanovništva ugroženog ovom bukom, poremećaj spavanja smatra se osnovnim i najvažnijim. Zbog noćne buke čiji su izvor ugostiteljski objekti ugroženo je ljudsko pravo na odmor i porodični život, a uz njih i pravo na zdravu životnu sredinu, jer je Savet za ljudska prava Ujedinjenih nacija priznao pristup čistoj i zdravooj životnoj sredini kao osnovno ljudsko pravo. Pravo na zdravu životnu sredinu podrazumeva život i rad u okruženju koje ne predstavlja pretnju zdravlju, a buka je odavno svrstana u zagađivače životnog okruženja, ona predstavlja akustični stres za ceo organizam čoveka. kao tzv. nevidljivo aero zagađenje, ali ništa manje škodljivo od vidljivo zagađenog vazduha.  Osim ovih prava, buka ugrožava i pravo na neometanje koje je u temeljima osnovnog ljudskog prava na život i mora biti zaštićeno na svaki način. A ta zaštita se odnosi i na zaštitu od zloupotrebe, kada se buka koristi za privlačenje pažnje usled čega ceo Gornji Milanovac zvoni, jer se preduzima dozvoljena radnja, ona koja načelno nije zabranjena, ali ta radnja se preduzima u svrhu ostvarivanja određenih interesa emitera buke na uštrb interesa ljudi koji se buci izlažu i koji su u ranjivoj poziciji jer trpe buku i nemaju načina da se od nje zaštite.

Od ugrožavanja bukom stanovnici Gornjeg Milanovca nisu ni pošteđeni od buke tokom obdanice. Poslednjih godina su otvoreni ugostiteljski objekti hibridnog karaktera koji preko dana posluju kao bazen, kafić, restoran i chill out klub, a u noćnom periodu se pretvaraju u kafanu ili noćni klub. Ovakav koncept ugostiteljstva obesmišljava propise o akustičkom zoniraju koji imaju preventivnu ulogu u obezbeđivanju zaštite od buke u urbanoj sredini. Na buku se ljudski organizam ne može navići, a negativan uticaj buke se može zapaziti u svim sistemima u našem organizmu.  Nedopustivo je da u sred rezidencijalne zone grada gde su prevashodno porodične kuće, odjednom “nikne” kafana na otvorenom. Takav koncept urbanističkog razvoja pokazuje potpunu nezainteresovanost lokalne samouprave za obezbeđivanje minimuma civilizacijskih uslova za stanovanje i nedopustiv nemar prema zagađenju životne sredine koje višestruko ugrožava ljudsko zdravlje.

U prethodnom periodu građanskoj inicijativi TRN se javljao veliki broj nezadovoljnih građana zbog problema koje imaju sa bukom iz ugostiteljskih objekata koji tokom toplog perioda muziku reprodukuju ili izvode na otvorenom, u “baštama” i na terasama, bez ikakvih zvučnih barijera umesto u zatvorenom prostoru koji je moguće uspešno zvučno izolovati. Iako su letnje vrućine, stanovnici Gornjeg Milanovca su prinuđeni da se zatvore u svoje domove i koriste električne uređaje za rashlađivanje da bi se koliko-toliko zaštitili od nesnosnog treštanja po volji bahatih i bezobzirnih ugostitelja. To ugrožava kvalitet stanovanja i života uopšte uzev, osim što nameće i finansijsko opterećenje građanima, pa se postavlja pitanje čije interese štite nadležne institucije, privatne interese bahatih i bezobzirnih ugostitelja ili interese svih građana?

Javna diskusija je najvažniji saveznik životne sredine i TRN kontinuirano ulaže napore da je podstiče kao i da podiže nivo svesti o zagađenju životne sredine. Kako buka nikada nije samo neprijatan zvuk već pojava koja izaziva štetne posledice u širokom dijapazonu od ugrožavanja zdravlja ljudi do obesmišljavanja njihovih prava, TRN planira da organizuje tzv. zvučne šetnje kako bi sugrađnima omogućio upoznavanje akustičkog ambijenta u kome žive. U zvučnoj šetnji učesnici osvešćuju izvore, vrste, prijatnosti i dinamike zvukova koji nas okružuju, pa tako mogu da razumeju koje zvukove bi trebalo da eliminišu, a koji to zvuci imaju pozitivnu ulogu u životu, koje zvuke žele da čuju i koji zvuci kod ljudi izazivaju prijatnost i pozitivna osećanja. To stoji u oštroj suprotnosti sa bukom kao neželjenim zvukom.

TRN smatra da se život u gradu može urediti tako da se ostvari balans različitih interesa, kako stanara kojima buka smeta, tako i ugostitelja i drugih izazivača buke koji žele da ostvare svoju zaradu i nesmetano rade. Buka u gradu je akutna manifestacija strukturnih problema upravljanja prostornim resursima. Postojeća zakonska rešenja moraju da imaju svoju konkretizaciju u lokalnim uslovima koja će kao korektiv ubrzati postupak, dramatično doprineti kvalitetu konkretnih rešenja i smanjiti mogućnost da se izigraju duh i smisao zakona. Potrebno je sačiniti stratešku kartu buke i uključiti zaštitu od buke u Lokalni ekološki akcioni plan.

Zadatak lokalne samouprave je da obezedi primenu zakona, a ne da svojim nečinjenjem omogućava izigravanje smisla postojećih propisa. Lokalna samouprava mora da promeni svoj odnos prema buci i uvede regulaciju sa ciljem da obezbedi smanjenje nivoa buke u životnoj sredini koju izazivaju ugostiteljski objekti i to tako što će urediti sve aspekte u vezi sa izdavanjem dozvole za rad,  gradnjom i poslovanjem ugostiteljskih objekata.

Građanska inicijativa TRN

_____________________________