CLIO: Nova knjiga

Izdavačka kuća CLIO iz Beograda ima čast da najavi izlazak iz štampe knjige Andrićevstvo: Protiv etike sjećanja Rusmira Mahmutćehajića, vodećeg bosanskog intelektualca i pisca.

Ivo Andrić je, verovatno, najpoznatiji bosanski pisac u dvadesetome veku. U njegovom viđenju Bosna je tragična zemlja, razdirana etničkim nasiljem i religijskim mržnjama. Kada je 1961. godine postao jedini jugoslovenski pisac koji je dobio Nobelovu nagradu za književnost, ovakvo njegovo viđenje Bosne dobilo je značajnu javnu potvrdu. Za razliku od Krleže i Ćosića, Andrić nikada nije bio predani komunista. Zapravo, njegovo delo dalo je staloženu estetičku meditaciju nacionalizirane prošlosti. U tek minulim decenijama to mu je, među srpskim i hrvatskim zaljubljenicima, obezbedilo položaj jedinog pravog proroka izmučene duše njegove zemlje i pisca dela “istinitijeg od istorije”. Za bosanske kritičare, sa druge strane, on je izdajnik bosanske tradicije koegzistencije, za račun duboko uvredljive karikature njihovog zajedničkog nasleđa i istorije.

Rusmir Mahmutćehajić u ovoj studiji nudi prvo doista kritičko objašnjenje Andrićevih ideologijskih konstrukcija Bosne u njegovim glavnim delima i kroz njih. Istražuje korene tog dela u piščevoj orijentalizaciji muslimanskih zemljaka i bosanske istorije, koju je Andrić video kao diskontinuitet, kao prekid suštinski evropske i hrišćanske putanje izvršen orijentalnim muslimanskim upadom. Mahmutćehajić takođe istražuje Andrićevo intelektualno srodstvo sa glavnim evropskim pokretima njegovog vremena, nacionalizmom, fašizmom i, dakako, komunizmom, u njihovoj zajedničkoj odanosti nacionalnoj budućnosti osnovanoj na homogenizaciji i odbijanju zagađujućeg “drugog”. To je vera koja objašnjava Andrićevo ponavljano vraćanje narativu koji žrtvu prikazuje kao zločinca, kao stranca u vlastitoj zemlji, stranca u njegovoj izvornoj kulturi i, najzad, stranca u sebi samom.

U ovoj knjizi Mahmutćehajić istražuje i savremeni kult Andrića među književnim elitama Hrvatske i Srbije te njihovim filijalama u Bosni. Istražuje osnove tog kulta u “iskoristivosti” Andrića i njegovog dela za potrebe režima druge Jugoslavije, kao i za potrebe nacionalnih disidenata koji su tu zemlju razorili. I jedni i drugi predstavljali su Andrića kao figuru “izvan politike” koja svojim delom izražava “zbilju” pojava i individualnih odnosa, kakvu svedoče nacionalni karakteri kroz istoriju.

Mahmutćehajić razmatra i to kako su i u srpskim i u hrvatskim književnim kulturama stvorena hagiografska strahopoštovanja i paralelne strategije. Žreci tog kulta upravljaju kriterijumom apsolutne estetske vrednosti kao oblikom tabua da bi tako sprečili kritička preispitivanja njegove ili njihovih ideoloških postavki. Mahmutćehajić ukazuje na to da, naposletku, takva frigidna petrifikacija šteti u velikoj meri i tome čoveku i njegovome delu. Upravo zato to delo više nije moguće, smatra Mahmutćehajić, doživljavati kao živu književnost, što pomućuje njenu povezanost sa kontekstom u kojem je napisana i čitana. Ta književnost je, umesto tog, postala fetiš, čija je uloga da obezbedi autorovo kontinualno upisivanje u njihove projekte kao vodećeg estetskog apologete genocida u ime civilizacijskih vrednota.

Knjigu Andrićevstvo izdavač Clio je objavio u svojoj biblioteci Agora. Knjiga je u tvrdome uvezu sa omotnicom; ima 580 stranica; format je 15.5×21,5 cm.

_______________________________________________________________