Gradac u novom broju: Ovozemaljska snoviđenja Ljubomira Simovića

Sveobuhvatiti u jednoj knjizi stvaralaštvo Ljubomira Simovića, koje je u mnogo čemu usamljeni visoki vrh naše savremene književnosti, jednostavno je nemoguće.

Ali je moguće znalački ukazati na važne putokaze ka najznačajnijim uvidima i sagledavanju svega što je stvorio, i još stvara ovaj pesnik, dramski i prozni pisac, esejista i prevodilac.

Tim pravcima vodi upravo objavljen najnoviji dvobroj časopisa za književnost, umetnost i kulturu Gradac (223/24), u izdanju Doma kulture Čačak i Umetničkog društva Gradac (urednik Branko Kukić), u potpunosti posvećen Simoviću, akademiku i autoru čiji književni opus predstavlja redak medaljon u srpskoj kulturi.

Dvobroj je priredila Jasmina Vrbavac, odabravši višestruko bitne tekstove, kako umetnika koji su o Simoviću pisali ili novinara koji su ga intervjuisali (od kojih su najdragocenija tri razgovora sa Milošem Jevtićem), tako i odlomke iz njegovog dela, bilo da je reč o stihovima, prozi, esejima o slikarima i piscima ili putopisima i dnevnicima.

Što nije bilo nimalo lako jer, kako Jasmina Vrbavac u sažetom uvodu piše, Ljubomir Simović je pisac ogromne erudicije i nepresušnog talenta, čiji opus vibrira na najvišim frekvencijama bez prekida i padova, stvarajući delo na vertikali od zemlje do nebeskog. Veran sopstvenom stihu „Ovo nije nebo već zemljino ogledalo…“

Opredelivši se za tešku misiju s obzirom na sveprožimanje stiha, drame, proze u Simovićevom delu, Jasmina Vrbavac je ipak uspela da raščlani žanrovski raznoliki rukopis ovog pisca na tematskom registru „koji se prostire u rasponu interesovanja koliko za pojedinačno i lično, toliko i za mitsko, univerzalno, koliko za fikciju, za umetnost manifestovanu kroz književnost i slikarstvo, toliko i za realnost svakodnevnog, za društveno-politički kontekst i istorijsko, koliko za narodsko i pojedinačno, za male ljude, pojedinačne sudbine i konkretne osobe, toliko i za šire slike masivnih preokreta na istorijskoj, društvenoj i političkoj sceni“.

U dvobroju Gradca našli su se izabrani Simovićevi stihovi i odlomci iz Užica sa vranama, jedinog Simovićevog romana, dela u kojem autor, autentični pesnik-mislilac ispisuje nesvakidašnju, moćnu proznu poemu o gradu u kojem je rođen (2. decembra, 1935).

U izboru su i fragmenti neponovljivih Simovićevih eseja o piscima Đorđu Markovića Koderu, Steriji, Zmaju, Vinaveru, Desimiru Blagojeviću, Draincu, Branislavu Petroviću, pa i o Ivi Andriću, ali i o likovnim stvaraocima – skulptorki Olgi Jevrić i slikarima Radomiru Reljiću i Dušanu Otaševiću.

Samom Ljubomiru Simoviću, posebnim osvrtom, odužio se Miodrag Pavlović, sofisticirano analizirajući njegovu poeziju, a reči hvale dolaze i od Branka Kukića koji uočava još jednu dimenziju Simovićeve poezije – nekad otvoreni, nekad pritajeni dualizam, ideju „večite borbu principa dobra i zla“ koja Simovića pridružuje slavnim pesnicima kao što su Milton, Defo, Njegoš, Dis…

Za Pavlovićevim i Kukićevim esejom sledi blok izabranih tekstova pisaca o delu Ljubomira Simovića – Svetislava Basare, Mirka Magaraševića, Zvonimira Kostića, Nebojše Vasovića, Bojana Jovanovića i Marjana Čakarevića.

Pregled vanserijskog Simovićevog književnog opusa završava se osvrtima na njegove vanvremene drame, Putujuće pozorište Šopalović i Čudo u „Šarganu“.

Od velikog značaja su, međutim, tekstovi u kojima je Simović iznosio svoje stavove o estetici u poeziji, ali i o političkom uplivu u književnost, gde precizno objašnjava kako politika i ideologija ponižavaju umetnost.

U tom svetlu valja čitati i detalje o aferi povodom Simovićeve zbirke pesama Istočnice (1983); veštački izazvan skandal pretvoren je u političku hajku na pesnika u kojoj je potrven osnovni kriterijum slobode, conditio sine qua non svake prave, autentične umetnosti.

U odbranu Istočnica uključili su se naši najrelevantniji pisci i književni kritičari, od Miodraga Pavlovića („Istočnice su istovremeno i lirska riznica antropoloških istina o nama, retko saopštavanih“) do Zorana Gluščevića i njegovog eseja o tome kako treba čitati poeziju.

Jer, poezija Ljubomira Simovića nije samo ispisana: ona je ovozemaljsko snoviđenje, nastalo iz sublimacije legendi i stvarnosti, chiaroscuro scena bliska Bošovim čudima i čudovištima i Rembrantovim portretima.

Ne bismo pogrešili ako bismo taj utisak čudesne likovnosti proširili na celo delo ovog umetnika.