Otvaranje 32. Memorijala Nadežde Petrović: Memorijal Sonja S.

Otvaranje 32. Memorijala Nadežde Petrović pod nazivom ,,Memorijal Sonja S.” u selekciji Zdenke Badovinac, zakazano je za subotu  21. septembra. Svečano otvaranje biće upriličeno u 13 časova u Umetničkoj galeriji ,,Nadežda Petrović“.

Naziv 32. izdanja Memorijala Nadežde Petrović Memorijal Sonja S. odnosi se na dve značajne žene rođene u Čačku, ključne umetnice u svojoj oblasti u istoriji Jugoslavije. Prva je Nadežda Petrović (1873–1915), jedna od najznačajnijih ekspresonista, impresionista i fovista iz regiona, a druga je legendarna glumica Sonja Savić (1961–2008). Obe su bile ne samo izuzetne umetnice, već i društveno aktivne žene i feministkinje.

Sam naziv, koji se odnosi na glumicu Sonju Savić, nema mnogo veze sa njom kao konkretnom osobom. Ona je predstavljena imenom, ali je njeno prezime napisano skraćeno. Dakle, njeno ime u nazivu izložbe služi samo kao metafora za ulogu koja definiše okvir ovog koncepta.

Do odluke da se istakne uloga kao crvena nit koja se na jedan ili drugi način provlači kroz sve radove ove izložbe došlo je zbog toga što se danas osećamo kao da živimo u nekom distopijskom filmu. Oko nas se vrtoglavom brzinom menjaju društvene krize i ratovi, dok su okrutnost i neodgovornost prešli granice naše imaginacije.

I kao da postoji neki scenario te fikcije koji naša stvarnost prati a ne obrnuto, kao nekad, kad su filmovi odslikavali stvarnost. U današnjoj stvarnosti koja prati fikciju, glavni akteri igraju smrtonosnu igru sa nama i našom planetom. Svet je postao pozornica za lažne istine i licemerje.

Globalni akteri upravljaju i trguju na takav način da su njihove uloge ponekad kontradiktorne (najveći pobornici aktuelnih ratova su istovremeno i oni koji potom kada je već sve srušeno pomažu svojim žrtvama). Svi oni se poigravaju istinom: lokalni političari, globalni akteri i veštačka inteligencija. Mi se danas više ne možemo složiti oko toga šta istina zapravo jeste i koja je, od svih uloga koje igramo, prava.

U kojoj meri predstavljamo same sebe, a ne nekog drugog? Ono što je izvesno jeste da nas naši identiteti (pol, pripadnost određenoj društvenoj klasi ili nacionalni identitet) ne pokrivaju u potpunosti. Subjektivitet čoveka ne postoji kao stabilna, nezavisna i samostalna celina, već je u neprestanoj promeni usled interakcije sa okruženjem, tehnologijom i drugim vrstama.Pošto se naša stvarnost neshvatljivo brzo menja, mi postajemo sve neizvesniji u svom stavu šta mi zapravo jesmo. Izvesno je da postoji isključivo jedna autentična uloga koju možemo igrati u svom životu, a to je uloga subjekta koji može uticati na uslove koji nas oblikuju kao društvena i ljudska bića. A to se odnosi i na našu sadašnjost, prošlost, kao i na budućnost. Koliko je naše razumevanje prošlosti i sadašnjosti istinito?

Mi znamo da prošlost nije nužno takva kao što je neki predstavljaju, da je to uvek konstrukcija koja obično služi nekim aktuelnim interesima. I baš zbog toga je krajnje vreme da prošlost, sadašnjost i budućnost uzmemo u svoje ruke. Možemo početi sa fikcijom, jer svaka realnost prvo prati neku ideju.

32. Memorijal Nadežde Petrović „Memorijal Sonja S.“

Umetnička galerija „Nadežda Petrović“, Čačak

22. septembar – 5. novembar 2024.

  Selektorka: Zdenka Badovinac

Memorijal Sonja S. se bazira na ideji umetnika kao nekoga ko osporava opšte prihvaćena pravila društvenih, rodnih, klasnih i geopolitičkih uloga, čak i uloga koje prevazilaze puke ljudske odnose i zadiru u polje odnosa među vrstama. U pogledu klasnih uloga, radovi sa ove izložbe bave se različitim uslovima rada i kulturnom produkcijom.

Što se tiče rodnih uloga, naše umetnike i umetnice zanima položaj žena i kvir osoba u određenim istorijskim situacijama. U pogledu vrsta, ova izložba će pratiti posthumanističke stavove, a u svetlu geopolitičkih uloga različite minorne položaje ljudi i njihovih zemalja.

Spominjanje dve heroine u nazivu izložbe samo po sebi sugeriše feministički pristup njenom konceptu. U našem slučaju, feministička kritika služi ne samo za predstavljanje specifičnih uslova za žene, već i kao sredstvo za povezivanje različitih minornih pozicija.

Još uvek imamo naviku da govorimo o ulozi žena u društvu, u ratu, u zdravstvu itd, ali nikada ne govorimo o ulozi muškaraca u društvu, u ratu, u zdravstvu, svaki put naglašavajući specifičnost identiteta žena, dok uloga muškaraca vrlo često ostaje univerzalna. Delovanje ljudi koji su na vlasti, kao i onih na dominantnim političkim ili ekonomskim pozicijama, najčešće se popularizuju kao univerzalno dobro, a nikada u pogledu uloga koje služe interesima pojedinaca.

Naprotiv, pojedinačne grupe podređene različitim pozicijama moći nemaju problem da se otvoreno bore za ozbiljniju ulogu u društvenom životu. Samo oni koji su bez značajnije uloge u društvu mogu zaista osetiti da između fikcije i stvarnosti nema razlike i da je došlo vreme za veću ulogu u toj fatalnoj igri oko nas.

Biografija autorke i kustoskinje Memorijala

Zdenka Badovinac je kustoskinja i autorka, a od 1993. do 2020. godine bila je i direktorka Moderne galerije u Ljubljani, koja je od 2011. podeljena na dve celine na dve lokacije – Muzej moderne umetnosti i Muzej savremene umetnosti Metelkova.

Od 2022. do 2023. godine bila je direktorka Muzeja suvremene umjetnosti u Zagrebu (MSU). Trenutno radi kao nezavisni kustos, autor i međunarodni konsultant.

Badovinac se u svom radu bavi istorizacijom istočnoevropskih umetničkih vrednosti u savremenoj umetnosti u međunarodnim okvirima i kroz institucije. Prva izložba Badovinčeve u kojoj se bavi ovim pitanjima bila je Body and the East—From the 1960s to the Present (Telo i istok – od šezdesetih godina prošlog veka do danas, 1998). Takođe je pokrenula prvu istočnoevropsku umetničku kolekciju Arteast 2000+ u Modernoj galeriji u Ljubljani. Njene nedavne izložbe NSK from Kapital to Capital: Neue Slowenische Kunst – The Event of the Final Decade of Yugoslavia, Moderna galerija, 2015 (Traveled to Van Abbe Museum , Eindhoven, (2016),  Garage Museum of Contemporary Art, Moscow (2016) and  the Museo Reina Sofía Madrid (2017)); NSK State Pavilion, 5th Venice Biennale, 2017, co-curated with Charles Esche; The Heritage of 1989. Case Study: The Second Yugoslav Documents Exhibition, Modena galerija, Ljubljana, 2017, co-curated with Bojana Piškur; Sites of Sustainability Pavilions, Manifestos and Crypts, Hello World. Revising a Collection, Hamburger Bahnhof – Museum für Gegenwart – Berlin, 2017; Heavenly Beings: Neither Human nor Animal, Museum of Contemporary Art Metelkova, Ljubljana, co-curated with Bojan Piškur, 2018; Bigger Than Myself: Heroic Voices from Ex-Yugoslavia, MAXXI, Rome. (2020); Sanja Iveković, Works of Heart (1974-2022), Kunsthalle, Vienna, (2022)  (Extended version of the exhibition was presented in Museum of Contemporary Art in Zagreb, 2023).

Njene najnovije knjige su Unannounced Voices: Curatorial Practice and Changing Institutions  (Sternberg Press / Thoughts on Curating), 2022 i Comradeship: Curating, Art, and Politics in Post-Socialist Europe (Independent Curators International (ICI), Njujork, 2019.

Jedna je članica i osnivača L’Internationale, konfederacije sedam modernih i savremenih evropskih umetničkih institucija.

Predsednik CIMAM-a, Međunarodnog komiteta za muzeje i kolekcije moderne umetnosti, 2010-2013.

Godine 2020. Zdenka Badovinac je dobila nagradu Igor Zabel za kulturu i teoriju.

________________________________________________________