Utopljena duša ukletog pesnika – 140 godina od rođenja Disa

„To je onaj život, gde sam pao i ja“, čuveni je stih kojim počinje pesma „Tamnica“, jednog od najpoznatijih dela Vladislava Petkovića Disa koji je rođen na današnji dan 1880. godine.

Vladislav Petković Dis je rođen u mestu Zablaće u blizini Čačka, u kojem je pohađao gimnaziju. Nije bio odličan đak, a u sedmom razredu gimnazije je napisao svoju prvu pesmu „Na prozoru gori sveća“ i to na nemačkom jeziku koji nije najbolje govorio.

Oslobođen je služenja vojske, pa je po preporuci prijatelja postao učitelj u selu Prliti kod Zaječara. Nadao se da će imati dovoljno vremena da se posveti pesmama tokom života na selu, ali seoska sredina nije bila dovoljno inspirativna za njega.

Nakon dve godine u školi, odlučuje da ode za Beograd, gde mu u pronalasku prvog zaposlenja pomaže Branislav Nušić.

Radio je kao kantardžija na savamalskoj trošarini, a od prve plate štampao je podsetnicu na kojoj je samo pisalo Dis. Iako je to najverovatnije bila samo skraćenica, izvučena iz srednjeg sloga njegovog imena, mnogi su tvrdili da je to ime grada iz Danteovog „Pakla“, dok su postojale priče da je to bio srpski srednjovekovni naziv za zapad Evrope.

Jovan Skerlić je kritikovao Vladislava Petkovića Disa zbog toga što se nije uklapao u njegov ideal pesnika koji napreduje, dok su kasniji kritičari, među kojima je bila i Isidora Sekulić, uvrstili Disa među najbolje srpske pesnike uz tvrdnje da je u srpsku poeziju uveo modernu poetiku i pored izvesnih jezičkih nebrižljivosti.

Dis je „Utopljene duše“ štampao o svom trošku 

Zbirku pesama „Utopljene duše“ iz 1911. štampao je o svom trošku, jer izdavači zbog uticaja Jovana Skerlića nisu želeli da objave Disove pesme. U ovoj zbirci objavljene su i najpoznatije pesme Vladislava Petkovića Disa – „Tamnica“ i „Možda spava“.

Dve godine kasnije objavljena je nova zbirka pesama „Mi čekamo cara“ u kojoj je objavljeno 16 rodoljubivih pesama, a izdavanje knjige pomogla je dvorska kancelarije zbog čega je zbirka posvećena tadašnjem prestolonasledniku Aleksandru Karađorđeviću.

Tokom Balkanskih ratova bio je angažovan kao vojni dopisnik, a izveštavao je sa ratišta Prvog svetskog rata. Pridružio se srpskoj vojsci tokom povlačenja preko Albanije 1915. godine.

Ukleti pesnik 

Sa Krfa, na koji je uspešno stigao, poslat je u Francusku kako bi se oporavio i pisao o povlačenju srpske vojske.

Međutim, nemačka podmornica je u maju 1917. godine pogodila brod u Jonskom moru na kojem se Dis nalazio.

Mnogi su nakon Disove pogibije rekli da je naslovom svoje zbirke „Utopljene duše“ predvideo svoju sudbinu, zbog čega je stekao reputaciju ukletog pesnika.

Vladislav Petković Dis je preminuo u 37. godini, a imao je ženu i dvoje dece.