U Čačku najmanje vukovaca

U Srbiji je svaki sedmi učenik nosilac diplome „Vuk Karadžić“. Najviše vukovaca ima na području Školske uprave Leskovac, gde je svaki peti učenik dobio tu diplomu, a svaki šesti u školskim upravama Niš i Jagodina. Najmanje ih je u školama na području ŠU Valjevo i Čačak (10,8 odsto), pokazuje analiza junskog završnog ispita, koju je uradio Zavod za vrednovanje kvaliteta obrazovanja i vaspitanja.

Podaci svedoče da su u 10 okruga pojedini vukovci na maloj maturi ostvarili rezultat iz srpskog jezika ispod republičkog proseka, a iz matematike u 11 okruga. Zapanjujuće je da na kombinovanom testu u svakom okrugu u Srbiji postoje vukovci koji nisu uspeli da „dobace“ ni do republičkog proseka.

Zavodova analiza i ove godine je ukazala da u školske ocene ne treba imati poverenja, jer nisu uvek merilo đačkog znanja. Time se dovodi pod znak pitanja odluka Ministarstva prosvete da se na idućoj maloj maturi promeni raspodela broja bodova koje đaci mogu osvojiti po osnovu uspeha iz osnovne škole i na završnom ispitu (u narednom upisu u srednje škole taj odnos će biti 70 prema 30). Takvu odluku čelnici Ministarstva su pre nekoliko meseci obrazložili uočenom korelacijom između školskog uspeha i rezultata na testovima završnog ispita. Međutim, detaljna analiza Zavoda jasno ukazuje da su kriterijumi ocenjivanja prilično promenljivi, tako da se na osnovu ocene ne može biti siguran u nivo znanja učenika.

U prošloj generaciji malih maturanata skoro polovina je osmi razred završila sa odličnim uspehom, a 20 odsto ima sve petice. Ukupna prosečna ocena generacije je 4,08. Veliki broj učenika ima najvišu ocenu iz predmeta koji su bili testirani na maturi, pre svega iz biologije, geografije i istorije, a najmanju iz matematike.

Ispitivanjem povezanosti školskih ocena sa rezultatima na maloj maturi utvrđeno je da postoji trend rasta postignuća što je ocena iz određenog predmeta viša. Međutim, kriterijumi za školsku ocenu prilično variraju od škole do škole. To znači da đaci koji pokažu isti rezultat na završnom ispitu imaju različite ocene (na primer, učenik sa trojkom u jednoj školi postiže isti rezultat kao njegov vršnjak sa peticom u drugoj školi). Nejednaki kriterijumi ocenjivanja dovode u pitanje pravičnost selekcije učenika pri upisu u srednju školu. U najnepovoljnijem položaju su đaci koji ostvaruju visoka postignuća, a pohađaju škole sa jakim kriterijumima ocenjivanja. U takvim okolnostima završni ispit je vrlo značajan kao „korektivni faktor“, navodi se u izveštaju Zavoda.

Na junskoj maloj maturi đaci su bili najuspešniji na kombinovanom testu (prosečan broj bodova je 12,2), zatim na testu iz srpskog jezika (11,5), a potom u matematici (10,7 od mogućih 20 poena). U odnosu na 2013, rezultati iz srpskog i matematike se neznatno razlikuju, iako su ove godine svi zadaci bili neobjavljeni. Samo 26 đaka nije rešilo nijedan zadatak iz srpskog i vratilo je prazan test dežurnim nastavnicima, a po 25 iz matematike i na kombinovanom. Zanimljivo je da je 93 odsto đaka pokušalo da reši sve zadatke na kombinovanom testu, dve trećine iz srpskog, a manje od trećine iz matematike. Međutim, upravo na kombinovanom testu najmanje đaka, svega 0,7 uspelo je da dobije maksimalan broj poena. Najviše učenika je ostvarilo maksimalan učinak iz matematike – 3,43 odsto, a duplo manji broj iz srpskog – 1,71. Ove podatke stručnjaci objašnjavaju strukturom testa – na kombinovanom su svi zadaci bili „na zaokruživanje“, pa je postojala mogućnost pogađanja.

Analiza pokazuje da su đaci iz Pčinjskog okruga imali ubedljivo najbolje rezultate na sva tri ispita, a natprosečna postignuća imaju još i Grad Beograd, Nišavski i Južnobački okrug. Ako se uporede rezultati iz srpskog i matematike sa prethodnih završnih ispita (kombinovani test je prvi put uveden u junu), primetno je da se smanjuje broj okruga koji beleže natprosečna postignuća, a povećava broj prosečnih.

Neočekivan je rezultat da Pčinjski okrug, kao i prethodnih godina, ima najviši skor, uzimajući u obzir podatak da je najveći broj opština sa tog područja kategorisan kao izrazito nerazvijen (poznato je da stepen razvijenosti opštine utiče na obrazovna postignuća). Sumnja u ove rezultate potvrđena je nakon analize kontrole kvaliteta ocenjivanja na završnom ispitu, koja je ukazala na neregularnosti tokom dežurstava i pregledanja testova. Kao „sumnjiv“ u izveštaju Zavoda apostrofiran je i Novi Pazar.

Devojčice uspešnije

Na republičkom nivou, utvrđeno je da su devojčice bile uspešnije na sva tri testa od dečaka, pri čemu je ta razlika najveća iz srpskog jezika.

Bolećivi nastavnici

Kada je reč o uspeh u osmom razredu, primetno je da mali broj đaka ima prosek neposredno ispod granice vrlo dobrog i odličnog (3,3 i 3,4 odnosno 4,3 i 4,4). S druge strane, značajno veći broj učenika uspeva da završi taj razred sa prosekom 3,5 i 4,5. Razlog tome može biti sklonost pojedinih škola i nastavnika da „nagrade“ učenike ocenom koju ne zaslužuju zarad poboljšanja proseka.

Vesna Andrić, Danas