Centri za socijalni rad kao partijski plen

Izborna korupcija i klijentelizam ne zaobilaze ni oblasti koje se na prvi pogled čine manje lukrativnim za političke stranke poput sistema socijalne zaštite u kojoj, uprkos oskudnim resursima kojima raspolaže, političke partije pronalaze svoj interes.

– Iznuđivanjem i “kupovinom” glasova egzistencijalno najugroženijih građana političke partije zloupotrebljavaju situaciju u kojoj pola miliona ljudi u Srbiji živi u apsolutnom siromaštvu, broj korisnika u evidenciji centara za socijalni rad iznosi oko 700 hiljada a 176 hiljada građana prima socijalnu novčanu pomoć – rečeno je nedavno na konferenciji za novinare na kojoj su predstavljeni nalazi istraživanja Crte „Mreža političkih pritisaka u centrima za socijalni rad“.

– Važno je podsetiti  na Međunarodni dan borbe protiv siromaštva, a s izborima na vidiku, da se politički pritisci, koji su već dugi niz godina svakodnevica, pojačavaju u predizbornom periodu i da su posebno beskrupulozni prema građanima koji najviše zavise od pomoći države – rekao je Raša Nedeljkov, programski direktor Crte.

– U ambijentu u kojem se institucije urušavaju, a državni i javni resursi bezočno koriste za partijske interese, najranjivije kategorije stanovništva se tretiraju kao poslušna armija glasača. Zato je važno da budemo solidarni – da one koje su progovorili o političkim pritscima podržimo, a onima koji se plaše – da pomognemo – dodao je Nedeljkov.

Već dugi niz godina suočeni s deficitom stručnih kadrova, lošim uslovima rada, preopterećenošću predmetima, slabom infrastrukturom i drugim znakovima slabih institucija, centri za socijalni rad postali su plodno tlo za uspostavljanje klijentelističkih odnosa. Za stranke su važni pre svega kao spona s glasačima koje je relativno lako potkupiti i uceniti.

Istraživanjem Crte uočeno je da klijentelističke mreže u centrima za socijalni rad funkcionišu u hijerarhijskom modelu odnosa, u kojem nekoliko ključnih aktera ima specifične uloge.

– Rukovodstvo stranke obično vrši uticaj preko rukovodstva opštine ili grada, koje je dalje zaduženo za pritisak na direktore centara ili zaposlene koji se neposredno bave poslovima materijalnih davanja i lokalnih usluga koje finansira lokalna samouprava – rekla je Marija Stefanović, menadžerka kvalitativnih istraživanja u Crti, koja je uz Danila Vukovića, redovnog profesora Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, autorka izveštaja. „Direktor centra, kao glavna veza između partije i institucije, razvija sopstvenu klijentelističku mrežu, vrši pritisak na zaposlene i omogućava zloupotrebu javnih resursa.“

Stručni radnici i ostali zaposleni u centrima koriste se višestruko – kao sigurni glasovi, stranački aktivisti, neposredni izvršioci pritisaka nad korisnicima i „donatori“ koji deo plate daju stranci. Na kraju lanca su socijalno ugroženi građani, koji moraju da glasaju po direktivi, statiraju na mitinzima, ali u nekim slučajevima i da deo finansijske pomoći koju primaju takođe ustupe stranci.

– Istraživanje nam je pokazalo koliko su nemilosrdne partijske mreže koje ucenjuju najranjivije građane, uslovljavaju dobijanje socijalne pomoći partijskim angažmanom, glasanjem ili stranačkim aktivizmom, vraćanjem dela novčane pomoći stranci i sl. No, one ne ucenjuju samo korisnike, već i zaposlene u socijalnoj zaštiti – istakao je profesor Danilo Vuković.

Pitanje pritiska na birače nalazi se u preporukama ODIHR-a za poboljšanje izbornog procesa još od 2014. godine, a i dalje ostaje nerešeno.

_________________________________________________________