Decenijama ignorisani problem

Zloupotreba psihoaktivnih supstanci među adolescentima, najpre duvana i alkohola a poslednjih decenija i narkotika, označavana je kao jedan od gorućih društvenih problema čije rešavanje ne trpi odlaganjem međutim uprkos tome, bar kada je Srbija u pitanju, izostajala su opsežna istraživanja na osnovu kojih bi se mogla steći realna slika o razmerama ovog problema. Tek 2008. godine u Srbiji je sprovedeno je opsežno istraživanje po metodologiji koja se koristi u zemljama Evropske unije. Tri godine pre toga sprovedeno je istraživanje kojim su obuhvaćeno 1.600 šesnaestogodišnjih učenika srednjih škola, ali su ovim istraživanjem obuhvaćeni isključivo veliki gradovi.

U Srbiji je prvi put na nacionalnom nivou, sprovedeno istraživanje o upotrebi cigareta, alkohola i drugih droga među mladima uzrasta 16 godina po metodologiji koja se koristi u Evropskom školskom istraživanju o upotrebi alkohola i drugih droga mežu mladima (ESPAD – The European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs).

– Istraživanje je sprovedeno tokom 2008. godine zahvaljujući saradnji između Ministarstva zdravlja Republike Srbije, Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” i ESPAD-a i EMCDDA. Evropsko školsko istraživanje o upotrebi alkohola i drugih droga među mladima ima za  cilj prikupljanje podataka o upotrebi ovih supstanci među učenicima uzrasta između 15 i 16 godina, kako bi se pratili trendovi u našoj zemlji i pravila poređenja u ovoj oblasti. Istraživanje po metodologiji ESPAD-a u 2008. godini obuhvatilo je 6.500 učenika prvog razreda koji pohađaju srednje škole (gimnazije, srednje stručne i srednje zanatske škole) u gradskim i seoskim naseljima u Republici Srbiji. Ministarstvo prosvete Republike Srbije je odobrilo istraživanje i obezbedilo pomoć u pristupu školama i saradnji sa školskim upravama. U evropskom kontekstu dugujemo veliku zahvalnost Evropskom monitoring centru za droge i zavisnost od droga iz Lisabona (EMCDDA – European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction) koji je omogućio i podržao sveukupno istraživanje i koji će koristiti rezultate ove studije za sagledavanje situacije upotrebe alkohola i drugih droga na ovom delu Balkana.Tokom realizacije ovog istraživanja uspostavljana je i kontinuirana saradnja sa evropskim projektima koji prate upotrebu cigareta, alkohola i drugih droga među mladima – ESPAD-a i CAN-a u Švedskoj i EMCDDA iz Lisabona. Rezultati ovog istraživanja omogućiće planiranje preventivnih aktivnosti zasnovanih na dokazima, praćenje situacije o upotrebi cigareta, alkohola i drugih droga među mladima u Srbiji, kao i poređenje rezultata sa rezultatima u 42 evropske zemlje. Dobijeni podaci koristiđe se i za razvoj strategija kako bi se u budućnosti smanjilo korišćenje cigareta, alkohola i drugih droga kod mladih. Istraživanje po metodologiji ESPAD-a sprovodiće se svake četvrte godine i predstavlja važan korak u praćenju upotrebe cigareta, alkohola i drugih droga među mladima – najavio je prilikom prezentacije rezultata istraživanja dr Tomica Milosavljević, tadašnji ministra zdravlja u Vladi Republike Srbije.

Od tada do danas su prošla dva četvorogodišnja perioda tokom kojih je, kako je najavio tadašnji ministar zdravlja, trebalo realizovati ovo istraživanje, ali šira javnost nije upoznata da li su ona sprovedena i kakvi su rezultati u odnosu na ona prethodna. Umesto konkretnih podataka koji bi se odnosili na teritoriju Srbije, tu i tamo, kao što je to bio slučaj u Čačku, rađena su lokalna istraživanja koja nikako ne ulivaju optimizam, budući da se na osnovu njih može zaključiti da je zloupotreba psihoaktivnih supstanci među adolescentima i dalje na veoma visokom nivou.

Tekst realizovan u sklopu projekta „mladi i bolesti zavisnosti“. koji sufinansira Grad Čačak u skladu sa Konkursom za sufinansiranje projekata za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja na teritoriji Grada Čačka u 2016. godini. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.

_______________________________________________________