Može li internet vernicima da zameni bogosluženje

Patrijaršija u Beogradu ima svoj sajt na kojem svakodnevno objavljuje vesti i saopštenja, vernici na forumima raspravljaju o životu crkve, pišu blogove, šalju mejlove svojim sveštenicima, vaseljenski patrijarh Vartolomej i papa Franjo „tvituju”, parohijske crkve imaju fejsbuk stranice, duhovnici vode razgovore preko „skajpa”.

Crkva je na internetu i nije više pitanje kakav je njen stav prema tom mediju, već da li će, upravo zahvaljujući njemu, početi da niču virtuelne parohije, na društvenim mrežama ili forumima, i da li će vernici više razgovarati sa svojim sveštenikom ili sa sveznajućim „ocem Guglom”. Konačno, hoće li to duhovno šarenilo odvući vernike od centralnog događaja žive, „oflajn”,crkve – bogosluženja u hramu. O prikovanosti za kompjuterski ekran, tako, ne razgovaraju više samo sociolozi i psiholozi, već i sveštenici. Trojica njih i te kako su prisutni na svetskoj mreži i dobro je poznaju, ali na pitanje: da li je internet doneo više štete ili koristi crkvi odgovaraju različito.

Skeptik među njima je đakon Nenad Ilić, jedan od autora portala „Srpski kod”, dok su đakon docent dr Zdravko Jovanović sa Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu, koji svakodnevno koristi internet za rad sa akademcima, i sveštenik Subotičke biskupije, Dragan Muharem, glavni urednik Katoličkog mesečnika „Zvonik”, koji održava fejsbuk stranicu ovog lista i svoje župe, odgovorili sa mnogo više optimizma.

Đakon Nenad Ilić kaže da društvene mreže i mnogobrojne internet stranice sa crkvenom tematikom nude mogućnost „bolje crkve” od one koju nalazimo u parohijskom hramu.

– Na internetu možemo da nađemo bolje propovedi od onih koje slušamo od našeg sveštenika, bolje duhovne savete, uputstva za život, a preko društvenih mreža možemo da nađemo srodnije duše od onih koje srećemo u parohijskoj crkvi. Međutim ta „crkva”, koju u duhu potrošačke civilizacije i vladajućeg individualizma sami sklapamo, nije prava. Ona je virtuelna, iluzorna. I ona ne može da nas u potpunosti angažuje, da nas dovede do sagledavanja svog trenutnog duhovnog stanja, ne tera nas na realno delovanje koje može da nas promeni nabolje. Ne može čak ni da nas dovede do pokajanja, do preokreta i novog stila života, već samo do trenutnog omekšanja i sentimentalizma. U najboljem slučaju ona može da nam pomogne u obrazovanju, bržem saznavanju. Ali put od uma do srca nije kratak i neposredan – naglašava ovaj sveštenik.

Za razliku od njega, đakon Zdravko Jovanović kaže da nije primetio da hrišćani koji učestvuju u virtuelnoj komunikaciji gube vezu sa živom crkvenom zajednicom. On smatra da su dobiti koje je internet doneo crkvi daleko veće od štete. Obojica se slažu da su neke od njih mogućnost upućivanja crkvene poruke širokom auditorijumu, laka komunikacija sa pomesnim crkvama, dobijanje uzvratne reakcije od vernika. Međutim, i kod Jovanovića, postoji jedno „ali”.

– Ono čega bi crkva trebalo da bude svesna jeste to da društvene mreže nose pojavu novih autoriteta bez ikakve želje da svoje stavove dovode ili usaglašavaju sa porukom SPC, sa Sinodom, Saborom i vodećim ličnostima naše crkve. Pre svega mislim na veb-mastere, administratore raznih foruma, sajtova, moderatore, blogere i ostale koji sebe smatraju kompetentnim da komentarišu razne događaje, a da pri tome ne snose nikakvu odgovornost za to niti su dovoljno merodavni niti imaju bilo kakvu vrstu konsultacije sa realnom crkvom. Tu problem zaista postoji i to je polje na kojem bi crkva mogla da pokaže neku vrstu pojačanog interesovanja. Ne u smislu da te ljude sputava da se se slobodno izražavaju, već da pojačava svoju prisutnost u virtuelnom svetu. To jeste problem, ali nije nerešiv i nije preveliki – smatra Jovanović.

Razmišljajući da li je zahvaljujući novim, digitalnim medijima u prednosti nad svojim prethodnicima, Dragan Muharem navodi da nema mnogo dileme oko toga i da se nikada ne bi menjao sa sveštenicima iz predigitalnog doba.

– Još 2002. godine Papinsko veće za medije izdalo je dva dokumenta koja se direktno odnose na internet: „Crkva i internet” i „Etika na internetu”. U njima se izriče pozitivan stav Katoličke crkve. Mediji su uopšteno shvaćeni kao „darovi Božji” koji imaju mogućnost da povežu ljude i budu prilika za implementaciju radosne vesti. Prema tome, internet je kao medij šansa za crkvu i više štete donosi ignorisanje ili čak anatemiziranje negoli aktivno uključivanje u virtuelni svet. Naravno, štete koje donosi internet ne tiču se samo crkve, nego i društava, pojedinaca, porodica, brakova. Od nas zavisi šta ćemo s njim. Internet po sebi nije ni dobar ni loš, on je medij iza kojeg može stajati samo dobra ili loša namera nekog ko se njime koristi – naglašava Muharem.

Politika